previous next
hospĕs , ĭtis (
I.gen. plur. hospitium, Liv. 4, 35, 4), m.; hospĭta , ae, f. (cf. antistita from antistes, sospita from sospes, sacerdota from sacerdos, etc., but hospes, f., Att. ap. Non. 279, 11; “Trag. Fragm. v. 51 Rib.: hospes amica,Ov. F. 6, 510: “Aurora,Stat. Th. 6, 272; Sen. Agam. 318 al.) [= hostipets, hostis, a stranger; pa-, root of pasco, pater, to feed, hence],
I. He who entertains a stranger, a host (one who entertains gratuitously, as a friend: caupo, one who entertains for pay); “form hospes: alterum ad cauponem devertisse, ad hospitem alterum,Cic. Div. 1, 27, 57; so id. Fin. 5, 2, 4: “tendimus hinc recta Beneventum, ubi sedulus hospes Paene macros, arsit, dum turdos versat in igne, etc.,Hor. S. 1, 5, 71: “succinctus,id. ib. 2, 6, 107: “amabilis,id. Ep. 2, 2, 132: “hospitis affectu salutare,with a host's politeness, Juv. 8, 161.—Esp., one upon whom soldiers are quartered, Tac. H. 2, 66; 3, 41.—Hence repeated of both host and guest: “per dexteram istam te oro, quam regi Deiotaro hospes hospiti porrexisti,Cic. Deiot. 3, 8; so, “non hospes ab hospite tutus,Ov. M. 1, 144: “Juppiter, = hospitalis,id. ib. 10, 224.—Fem., hospita, she who entertains a guest, a hostess: “femina primaria, Servilia, vetere Dionis hospita,Cic. Verr. 2, 2, 8, § 24: “figura et lineamenta hospitae,id. ib. 2, 2, 36, § “89: Helene,Hor. C. 1, 15, 2.—In late Lat., for a concubine, Inscr. Orell. 2669; 4996. —
II. Transf.
B. Opp. to a native, a stranger, foreigner (syn.: “advena, peregrinus, peregrinator, alienus): adeone hospes hujusce urbis, adeone ignarus es disciplinae consuetudinisque nostrae, ut haec nescias?Cic. Rab. Perd. 10, 28: “nec peregrinus atque hospes in agendo,id. de Or. 1, 50, 218: “nos in nostra urbe peregrinantes errantesque tamquam hospites tui libri quasi domum deduxerunt,id. Ac. 1, 3, 9.—So in addressing a foreigner, like the Gr. ξένε, stranger: “cum (Theophrastus) percontaretur ex anicula quadam, quanti aliquid venderet, et respondisset illa atque addidisset, Hospes, non pote minoris: tulisse eum moleste, se non effugere hospitis speciem, cum aetatem ageret Athenis optimeque loqueretur,id. Brut. 46, 172; Quint. 8, 1, 2: dic, hospes, Spartae, nos te hic vidisse jacentes, Cic. poët. Tusc. 1, 42, 101 (a transl. of the Gr. ξεῖν̓, ἀγγέλλειν Αακεδαιμονίοις, etc., Herod. 7, 228): hospes, quid miras curare Serapin? Varr. ap. Non. 480, 30; Prop. 4, 1, 1.—Fem., hospita, a female stranger: “hanc hospitam crepidula ut graphice decet,Plaut. Pers. 4, 2, 3.—
C. Hence, a stranger in any matter, ignorant of, unacquainted with: “si erit idem in consuetudine civitatis hospes,Cic. de Or. 2, 30, 131: “vos ignoretis, vos hospites in hac urbe versamini,id. Mil. 12, 33.—
D. Of inanim. or abstr. things adjectively, hospitable; strange, foreign.
(α). Form hospes (only in post-Aug. poets): gemma, Pall. Insit. init.: “tecta, etc.,Stat. Th. 12, 479: “cymba,id. S. 5, 1, 252: “honor,Claud. IV. Cons. Hon. 650.—
(β). Form hospita (in the fem. and neutr. plur. mostly poet.): hirundines hospitae, Varr. ap. Arn. 6, 207: “navis,Ov. F. 1, 340: “quo tutior hospita lustres Aequora,Verg. A. 3, 377: “conjunx hospita Teucris,id. ib. 6, 93: “terra hospita,id. ib. 3, 539: “tecta,Val. Fl. 2, 650: “flumina,Stat. Th. 4, 842: “litora mundo,id. S. 3, 5, 75: “unda plaustris,bearing wagons on its frozen surface, Verg. G. 3, 362: “vina,Val. Fl. 1, 44.
hide Dictionary Entry Lookup
Use this tool to search for dictionary entries in all lexica.
Search for in
hide References (45 total)
  • Cross-references in general dictionaries from this page (45):
    • Cicero, Letters to his Friends, 9.20.1
    • Cicero, Letters to his Friends, 9.26
    • Cicero, Letters to Atticus, 5.1.3
    • Caesar, Gallic War, 5.6.2
    • Cicero, For Aulus Cluentius, 59.163
    • Cicero, For King Deiotarius, 3.8
    • Cicero, For Milo, 12.33
    • Cicero, On the Agrarian Law, 2.34.94
    • Cicero, For Rabirius on a Charge of Treason, 10.28
    • Cicero, Against Verres, 2.1.65
    • Cicero, Against Verres, 2.2.24
    • Ovid, Metamorphoses, 10.224
    • Ovid, Metamorphoses, 1.144
    • Vergil, Aeneid, 3.377
    • Vergil, Georgics, 3.362
    • Horace, Satires, 1.5.71
    • Horace, Satires, 2.2.118
    • Caesar, Civil War, 1.74.5
    • Tacitus, Historiae, 2.66
    • Plautus, Miles Gloriosus, 2.6
    • Plautus, Persa, 4.2
    • Cicero, On Oratory, 1.19
    • Cicero, On Oratory, 1.50
    • Cicero, On Oratory, 2.30
    • Livy, The History of Rome, Book 4, 35.4
    • Seneca, Agamemnon, 318
    • Cicero, De Republica, 4.3
    • Cicero, De Divinatione, 2.37
    • Cicero, de Finibus Bonorum et Malorum, 5.2
    • Cicero, De Amicitia, 7
    • Cicero, De Amicitia, 11
    • Cicero, De Divinatione, 1.27
    • Cicero, De Officiis, 1.39
    • C. Valerius Flaccus, Argonautica, 1.44
    • C. Valerius Flaccus, Argonautica, 2.650
    • Quintilian, Institutio Oratoria, Book 8, 1.2
    • Gellius, Noctes Atticae, 5.13.5
    • Statius, Thebias, 12
    • Statius, Thebias, 4
    • Statius, Thebias, 6
    • Statius, Silvae, 3.5
    • Statius, Silvae, 5.1
    • Cicero, Brutus, 46.172
    • Ovid, Fasti, 1
    • Ovid, Fasti, 6
hide Display Preferences
Greek Display:
Arabic Display:
View by Default:
Browse Bar: