I.part. pass.: nuptus , a, um; v. fin.) [root in Sanscr. nabhas; Germ. Nebei; Gr. νέφος, νεφέλη; Lat.: nubes, nebula, nimbus; cf. νύμφη], to cover, veil.
I. In gen. (very rare): “jubet ut udae virgines nubant rosae. Auct. Pervig. Ven. 22: quod aqua nubat terram,” Arn. 3, 118.—
II. In partic., of a bride: alicui, to cover, veil herself for the bridegroom, i. e. to be married to him; to marry, wed (class. and freq.); constr. with dat. or absol.: nuptam esse; also with cum; post-class. also with apud: “quo illae nubent divites Dotatae?” Plaut. Aul. 3, 5, 15: “virgo nupsit ei, cui Caecilia nupta fuerat,” Cic. Div. 1, 46, 104: “deam homini nubere, Aug. Civ. Dei, 4, 27: locuples quae nupsit avaro,” Juv. 6, 141; 591: “regis Parthorum filius, quocum esset nupta regis Armeniorum soror,” Cic. Fam. 15, 3, 1: “Amphitruo ... Quicum Alcumenast nupta,” Plaut. Am. prol. 99: “dum cum illo nupta eris,” id. As. 5, 2, 20: “cum in familiam clarissimam nupsisses,” Cic. Cael. 14, 34: “in familiae luctum,” id. Clu. 66, 188: “ut una apud duos nupta esset,” Gell. 1, 23, 8: “si qua voles apte nubere, nube pari,” Ov. H. 9, 32: “posse ipsam Liviam statuere nubendum post Drusum,” Tac. A. 4, 40: “tu nube atque tace,” Juv. 2, 61.—In the sup.: “nam quo dedisti nuptum, abire nolumus,” Plaut. Stich. 1, 2, 83; cf.: “uxor, invita quae ad virum nuptum datur,” id. ib. 1, 2, 85: “Mamilio filiam nuptum dat,” Liv. 1, 49: “ultro nuptum ire,” Plaut. Cas. prol. 86: “nuptum locare virginem,” Ter. Phorm. 5, 1, 25: “propinquas suas nuptum in alias civitates collocāsse,” Caes. B. G. 1, 18: nuptum mitti, Sall. Fragm. ap. Arus. Mess.—Impers. pass.: “cujusmodi hic cum famā facile nubitur,” Plaut. Pers. 3, 1, 58: praestruxit, hic quidem nubi, ubi sit et mori, Tert. c. Marc. 4, 38.—Pers.: “neque nubent neque nubentur,” Vulg. Matt. 22, 30. —
B. Transf.
1. Of a man, to marry, be married (poet. and in post-class. prose): “pontificem maximum rursus nubere nefas est,” Tert. ad Uxor. 1, 7: “nec filii sine consensu patrum rite et jure nubent,” id. ib. 2, 11; Hier. Ep. 22, n. 19; Vulg. Luc. 20, 34: viri nupti, Varr. ap. Non. 480. 3.—So, comically, of a man who is ruled by his wife, Non. 143, 24 sq.: “uxorem quare locupletem ducere nolim, Quaeritis? uxori nubere nolo meae,” will not be my wife's wife, Mart. 8, 12, 2.—Also of unnatural vice: “nubit amicus, Nec multos adhibet,” Juv. 2, 134; Mart. 12, 42; Lampr. Heliog. 10; Cod. Just. 9, 9, 31.—
2. In mal. part.: “haec cotidie viro nubit,” Plaut. Cist. 1, 1, 45; cf. id. Cas. 2, 8, 45 sqq.; Mart. 1, 24, 4.—
3. Of plants, to be wedded, i. e. tied to others: “vites in Campano agro populis nubunt,” Plin. 14, 1, 3, § 10: “et te, Bacche, tuos nubentem junget ad ulmos,” Manil. 5, 238: “populus alba vitibus nupta,” Plin. 18, 28, 68, § 266.—Hence, nuptus , a, um, P. a., married, wedded: “ex quā hic est puer et nupta jam filia,” Cic. Sest. 3, 6.—Subst.: nūpta , ae, f., a married woman, bride, wife: “nova nupta,” Ter. Ad. 4, 7, 33; Juv. 2, 120: “pudica,” Liv. 3, 45, 6; Ov. F. 2, 794: “nupta virum timeat,” id. A. A. 3, 613; Tac. G. 18; Sen. Contr. 3, 21, 9; Juv. 6, 269; 3, 45.—Comically, in the masc.: “novus nuptus, of a man married in jest as a woman to another man,” Plaut. Cas. 5, 1, 6 (cited in Prisc. p. 789 P.).— Transf.: nupta verba, which should not be spoken by the unmarried, Paul. ex Fest. p. 170 Müll.