I.a., to make publicly known, to publish, proclaim, announce (cf.: edico, promulgo).
I. Lit.
A. In gen.: palam de sellā ac tribunali pronuntiat, sese ejus nomen recepturum, Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94: “cum consules amplius de consilii sententiā pronuntiavissent,” id. Brut. 22, 86: “sententiam,” to deliver the verdict, id. Fin. 2, 12, 36: “judex ita pronuntiavit,” pronounced the decision, id. Off. 3, 16, 66: “re auditā, pronuntiare,” id. Fin. 1, 7, 24: “leges,” id. Phil. 1, 10, 24: “signum,” Hirt. B. G. 8, 15: “proelium in posterum diem,” Liv. 24, 14: “iter,” id. 30, 10; Curt. 4, 8, 16; 7, 2, 1: “rem in venundando,” to notify at the time of sale, Cic. Off. 3, 16, 66: “jusserunt pronuntiare, ut, etc.,” Caes. B. G. 5, 33, 3; cf.: “pronuntiare jusserunt, ne quis ab loco discederet,” id. ib. 5, 34: “rerum omnium maximus judex, cujus est non argumentari sed pronuntiare verum,” Lact. 3, 1, 11.—Of a public crier: “pronuntiare victorum nomina,” Cic. Fam. 5, 12, 8; Suet. Dom. 10.—
B. In partic.
2. To sentence (post-class.); with inf.: “protectores pronuntiati vertere solum in exilio,” Amm. 15, 3, 12; cf.: “ad bestias,” Tert. Res. Carn. 16; Dig. 40, 1, 23.—
3. To promise, proclaim, offer as a reward: “praemia militi,” Liv. 2, 20; 31, 45: “pecuniam,” Cic. Clu. 29, 78: “tribunis vocatis nummos,” Sen. Ep. 118, 3; Suet. Caes. 19: “militibus donativum,” id. Galb. 16: “beneficia,” id. Ner. 24: “munus populo,” id. Caes. 26: “quippe Darius mille talenta interfectori Alexandri daturum pronuntiari jusserat,” Curt. 3, 5, 15.—Absol.: “pronuntiasse (sc. nummos),” Cic. Planc. 18, 45.—
II. Transf.
A. To speak any thing in public, to recite, rehearse, declaim, deliver, pronounce, etc.: “versus multos uno spiritu pronuntiare,” Cic. de Or. 1, 61, 261; 1, 19, 88; 2, 19, 79; id. Div. 2, 5, 14; Auct. Her. 4, 56, 69; Quint. 11, 3, 12 sq.; Plin. Ep. 3, 5, 12 et saep.—
2. Esp., to act, perform on the stage: “intente instanterque,” Plin. Ep. 5, 19, 16: “actores pronuntiare dicuntur,” Varr. L. L. 6, § 58 Müll.: “Lucceia mima centum annis in scenā pronuntiavit,” Plin. 7, 48, 49, § 158.—
B. To tell, announce, relate, narrate, report: “cum eam rem scisset et non pronuntiasset,” Cic. Off. 3, 16, 66: “mercatores quibus ex regionibus veniant, pronuntiare cogunt,” Caes. B. G. 4, 5, 2: “quae gesta sunt pronuntiare,” id. ib. 7, 38: “aliquid sincere,” id. ib. 7, 20: “alius jam capta castra pronuntiat,” id. ib. 6, 36.—
C. To utter, pronounce (cf.: “appello, dico): neque tamen ad particula accentu acuto pronuntiatur,” Gell. 6 (7), 8, 8, § “2: Castorem mediă syllabă productă,” Quint. 1, 5, 60; 9, 4, 34: “verba corrupte,” Gell. 13, 30, 2.—Hence, prōnuntĭātum (prōnunc- ), i, n. In logic, a proposition, axiom; a translation of the Gr. ἀξίωμα, Cic. Tusc. 1, 7, 14; cf. Gell. 16, 8, 8.