I.soundness of body, health (class., = valetudo bona; opp. valetudo mala, imbecillitas; cf. “also salus): est enim corporis temperatio, cum ea congruunt inter se, e quibus constamus, sanitas: sic animi dicitur, cum ejus judicia opinionesque concordant,” Cic. Tusc. 4, 13, 30; cf. id. ib. 3, 5, 10.
I. Lit.: “Apollo, quaeso te, ut des Salutem et sanitatem nostrae familiae,” Plaut. Merc. 4, 1, 13 (for which, in the old formula of prayer in Cato, R. R. 141, 3: duis bonam salutem valetudinemque; v. salus, I. A. init.): ut alimenta sanis corporibus agricultura, sic sanitatem aegris medicina promittit, Cels. prooem. init.: “qui incorruptā sanitate sunt,” Cic. Opt. Gen. 3, 8 (for which, shortly before: “contenti bonā valetudine): aegro interim nil ventura sanitas prodest,” Sen. Ep. 117, 26; Tac. A. 1, 68 fin.: “si robur corporibus bonum, non est minus sanitas,” Quint. 5, 10, 89 N. cr.; so, corporis (with integritas), Gell. 18, 1, 5: “pecoris,” Varr. R. R. 2, 1, 21: “hostiae,” id. ib. 2, 5, 11: donec sanitate ossis dolor finiatur, by the healthy condition of the bone, i. e. by the bone's being completely healed, Cels. 8, 8 fin.: “ad sanitatem dum venit curatio,” while the cure is being perfected, Phaedr. 5, 7, 12; cf.: “folia ligni ad sanitatem gentium,” Vulg. Apoc. 22, 2: “redire in statum pristinum sanitatis,” Ambros. in Psa. 40, 12: “restitui sanitati,” to recover, Vulg. Matt. 12, 13; Sulp. Sev. Chron. 1, 13 fin.: “sanitatem reddere,” Cels. 2, 8; Arn. 7, 39: “pristinae aliquem sanitati restituere,” Hier. Ep. 76, 8; Sulp. Sev. Vit. St. Mart. 21: “recipere sanitatem,” Just. 11, 8, 9; Cels. 6, 15 fin.: “recuperare sanitatem,” Just. 20, 2, 9; 32, 3, 9.—
II. Trop.
A. Soundness of mind (opp. to passionate excitement), right reason, good sense, discretion, sanity, etc. (v. Cic. Tusc. 4, 13, 30 supra): “sanitatem enim animorum positam in tranquillitate quādam constantiāque censebant,...quod in perturbato animo, sicut in corpore, sanitas esse non posset,” Cic. Tusc. 3, 4, 9: “sua quemque fraus, suum scelus de sanitate ac mente deturbat,” id. Pis. 20, 46; pravarum opinionum conturbatio et ipsarum inter se repugnantia sanitate spoliat animum morbisque perturbat, id. Tusc. 4, 10, 23: “plebem ad furorem impellit, ut facinore admisso ad sanitatem pudeat reverti,” Caes. B. G. 7, 42; 1, 42: “ad sanitatem se convertere,” Cic. Sull. 5, 17: “ad sanitatem redire,” id. Fam. 12, 10, 1: “ad sanitatem reducere,” Cic. Verr. 2, 2, 40, § 98: “perducere ad sanitatem,” Hirt. B. G. 8, 22; Cic. Phil. 11, 14, 37; Liv. 2, 29; 2, 45; Phaedr. 4, 25, 35: “est omnino Priscus dubiae sanitatis,” Plin. Ep. 6, 15, 3.—
B. Of style, soundness or correctness of style, propriety, regularity, purity, etc.: “insulsitatem et insolentiam, tamquam insaniam orationis odit, sanitatem autem et integritatem quasi religionem et verecundiam orationis probat,” Cic. Brut. 82, 284: “summi oratoris vel sanitate vel vitio,” id. ib. 80, 278: “ut (eloquentia) omnem illam salubritatem Atticae dictionis et quasi sanitatem perderet,” lost all the healthy vigor and soundness, as it were, of Attic speech, id. ib. 13, 51 (v. salubritas, I. fin.; and cf. id. Opt. Gen. 3, 8): “qui suae imbecillitati sanitatis appellationem, quae est maxime contraria, obtendunt,” Quint. 12, 10, 15; cf. Tac. Or. 23: “eloquentiae,” id. ib. 25.—
C. Rarely of other abstract things: “victoriae,” solidity, permanence, Tac. H. 2, 28 fin.: “metri,” regularity, correctness, Macr. S. 5, 17 fin.