I.full-grown, large, great, full, abundant (class.; most freq. of things; for syn. cf.: magnus, ingens, amplus, procerus, vastus, enormis).
I. Lit.
A. In gen.: “ita, quicquid (olerum) erat, grande erat,” Plaut. Cas. 5, 2, 35; cf.: “ager novatus et iteratus, quo meliores fetus possit et grandiores edere,” Cic. de Or. 2, 30, 131: “quae seges grandissima atque optima fuerit,” Varr. R. R. 1, 52; 1: farra, old poet. ap. Macr. S. 5, 20 fin.: “frumenta,” Verg. A. 4, 405: “hordea,” id. E. 5, 36: “lilia,” id. ib. 10, 25: “ilex,” Sall. J. 93, 4; cf.: “et antiqua robora,” Quint. 10, 1, 88: “grandissimum alicae genus,” Plin. 18, 11, 29, § 112: “grandissimae olivae,” id. 15, 3, 4, § 15 et saep.: “litterae (opp. minutae),” Plaut. Bacch. 4, 9, 68; cf.: “epistola sane grandis,” Cic. Att. 13, 21, 1: “sane grandes libri,” id. Rep. 3, 8: “grandiores libri,” id. Att. 13, 13, 1: “verbosa et grandis epistula,” Juv. 10, 71: “erat incisum grandibus litteris,” Cic. Verr. 2, 4, 34, § 74: “corpora,” Lucr. 6, 303: “saxa,” id. 1, 289; Caes. B. G. 7, 23, 2; 7, 46, 3; cf.: “cervi eminentes,” id. ib. 7, 72, 4: “tumulus terrenus,” id. ib. 1, 43, 1: “vas,” Cic. Verr. 2, 4, 21, § 47; cf. “patella,” id. ib. § “46: speculum,” Quint. 11, 3, 68: “cothurni,” Hor. A. P. 80: “lumina,” Ov. M. 5, 545; cf. “membra,” id. ib. 10, 237: “ossa,” id. ib. 9, 169: “conchae,” Cic. N. D. 2, 48, 123: “rhombi,” Hor. S. 2, 2, 95; cf.: “opes grandiores,” Plin. 11, 16, 16, § 47: “smaragdi,” Lucr. 4, 1126: “divitiae,” id. 5, 1118; cf.: “alicui grandem pecuniam credere,” Cic. Rab. Post. 2, 4: “pecunia,” Cic. Verr. 1, 9, 24; id. Fam. 13, 61; Sall. C. 49, 3; Liv. 10, 46, 10; 27, 20, 7; 32, 40, 9; Suet. Aug. 12; id. Ner. 24; cf. “faenus,” Cic. Fl. 21, 51: “aes alienum,” Sall. C. 14, 2; 24, 3; Plin. 7, 38, 39, § 127; cf. “also: donativum grandius solito,” Suet. Galb. 16: “cenae,” Quint. 10, 1, 58; cf. “convivium,” id. 11, 2, 12: “amiculum grandi pondere,” Cic. N. D. 3, 34, 83; cf.: “grande pondus argenti,” id. Caecin. 4, 12: “grande onus exiguo formicas ore gerentes,” Ov. M. 7, 625: “elementa,” bulky, massive, heavy, id. ib. 1, 29.—In neutr. as grandia ingrediens, advancing with great strides: μακρὰ βιβάς, Gell. 9, 11, 5: “grandia incedens,” Amm. 22, 14.—
B. Of persons, grown up, big, tall; and more freq. pregn., advanced in years, aged, old; also with natu or aevo.
(α).
Absol.: “an sedere oportuit domi virginem tam grandem,” Ter. Ad. 4, 5, 39: “videras grandis jam puer bello Italico, etc.,” Cic. Pis. 36, 87: “nobilis ut grandi cecinit Centaurus alumno (i. e. Achilli),” Hor. Epod. 13, 11: “(Q. Maximus) et bella gerebat ut adolescens, cum plane grandis esset, etc.,” Cic. de Sen. 4, 10; cf. Lucr. 2, 1164: “legibus annalibus cum grandiorem aetatem ad consulatum constituebant, adolescentiae temeritatem verebantur, etc. (shortly after: progressus aetatis),” a more advanced age, Cic. Phil. 5, 17, 47; so, “grandior aetas,” Ov. M. 6, 28; 7, 665: “quandoquidem grandi cibus aevo denique defit,” Lucr. 2, 1141: “metuens virgae jam grandis Achilles cantabat,” Juv. 7, 210.—
(β).
With natu or aevo: “non admodum grandis natu, sed tamen jam aetate provectus,” Cic. de Sen. 4, 10; so, “grandis natu,” Cic. Verr. 2, 5, 49, § 128; id. Rosc. Com. 15, 44; Plin. Ep. 8, 23, 7; Suet. Ner. 34; id. Aug. 89; Hor. Ep. 1, 7, 49; cf.: “in aetate consideratur puer an adolescens, natu grandior an senex,” Cic. Inv. 1, 24, 35; so, “grandior natu,” Plaut. Aul. 2, 1, 37: “grandi jam natu vexatus,” Suet. Aug. 53: “grandis aevo parens,” Tac. A. 16, 30 fin.; cf.: “jam grandior aevo genitor,” Ov. M. 6, 321.—
II. Trop.
A. In gen., great, strong, powerful: subsellia grandiorem et pleniorem vocem desiderant. Cic. Brut. 84, 289: “vox (opp. exigua),” Quint. 11, 3, 15: “perspicuo et grandi vitio praeditum exemplum,” Cic. Inv. 1, 47, 88; cf.: “exemplis grandioribus uti,” id. Div. 1, 20, 39: “de rebus grandioribus dicere,” id. Fin. 3, 5, 19: “supercilium,” lofty, Juv. 6, 169: “Maecenas, mearum Grande decus columenque rerum,” Hor. C. 2, 17, 4: “ingenium,” Ov. M. 6, 574: “certamen,” Hor. C. 3, 20, 7: “munus,” id. ib. 2, 1, 11: “praemia meritorum,” id. Ep. 2, 2, 38: “carmen,” Juv. 6, 636: “malum,” Hor. S. 2, 1, 49: “lethargus,” id. ib. 2, 3, 145: “alumnus,” noble, id. Epod. 13, 11: “si metit Orcus Grandia cum parvis,” id. Ep. 2, 2, 179; so absol.: “grandia,” id. C. 1, 6, 9; id. A. P. 27.—
B. In partic., of style, great, grand, lofty, sublime: “genus quoque dicendi grandius quoddam et illustrius esse adhibendum videtur,” Cic. de Or. 2, 82, 337: “grande atque robustum genus dicendi (opp. subtile),” Quint. 12, 10, 58: “causae (opp. pusillae),” id. 11, 3, 151: “antiqua comoedia,” id. 10, 1, 65: “grandia et tumida themata,” id. 2, 10, 6: “sententiae,” id. 2, 11, 3: “grandia elate, jucunda dulciter, moderata leniter canit,” id. 1, 10, 24.—Of the speaker: (oratores Thucydidi aequales) grandes erant verbis, crebri sententiis, compressione rerum breves, Cic. Brut. 7, 29; cf.: “Thucydides rerum gestarum pronunciator sincerus et grandis,” id. ib. 83, 287: “causidicus amplus atque grandis,” id. Or. 9, 30: “quo grandior sit et quasi excelsior orator,” id. ib. 34, 119: “oratores, alii grandes aut graves aut copiosi,” id. Opt. Gen. 1, 2: “multis locis grandior (Lysias),” id. ib. 3, 9: “fiunt pro grandibus tumidi,” Quint. 10, 2, 16; 10, 1, 77.—Adv.: in two forms.
A. grandĭter (acc. to II.), greatly, strongly, very (poet. and in postAug. prose): “quamvis grandius ille (Alcaeus) sonet,” sublimely, Ov. H. 15, 30: “illud mihi inter maxima granditer cordi est,” exceedingly, Sid. Ep. 7, 4: “frugi pater,” id. ib. 2: “affectus,” Aug. Conf. 1, 9.—
B. grandō (rare and poet.), the same: “grande fremens,” strongly, aloud, Stat. Th. 12, 684: grande sonat. Juv. 6, 517.