This text is part of:
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
HEIMIR í Hlymdölum spyrr nú þessi tíðendi, at
dauðr er Sigurðr ok Brynhildr. En Áslaug, dóttir
þeira, en fóstra Heimis, var þá þrévetr. Veit hann nú, at
eptir mun leitat at týna meyjunni ok ætt hennar. Er
honum svá mikill harmr eptir Brynhildi, fóstru sína, at
hann gætti ekki ríkis síns né fjár, sér nú, at hann fær
eigi meyjunni þar leynt; lætr nú gera eina hörpu svá
mikla, at þar lét hann meyna Áslaugu í koma ok margar
gersimar í gulli ok silfri ok gengr á brott síðan víða
um lönd ok um síðir hingat á Norðrlönd. Svá var
harpa hans hagliga ger, at hana mátti taka í sundr ok
saman at fellingum, ok var hann því vanr um daga,
þá er hann fór í hjá vatnföllum ok hvergi í nánd
bæjum, at hann tók hörpuna í sundr ok þó meyjunni,
ok hann hafði vínlauk einn ok gaf henni at eta. En
þat er náttúra þess lauks, at maðr má lengi lifa, þótt
hann hafi enga aðra fæðu. Ok þá er mærin grét, sló
hann hörpuna, ok þagnaði hún þá, fyrir því at Heimir
var vel at íþróttum búinn, þeim er þá váru tíðar. Hann
hafði ok mörg klæði dýrlig hjá henni í hörpunni ok
mikit gull.
Ok nú ferr hann þangat til, unz hann kemr í Noreg
ok kemir til eins býjar lítils, þess er heitir á Spangareiði,
ok bjó þar karl sá, er Áki hét. Hann átti konu,
ok hét hún Gríma. Þar var eigi fleira manna en þau.
Þann dag var karl farinn í skóg, en kerling var heima,
ok heilsar hún Heimi ok spyrr, hvat manna hann væri.
Hann kveðst vera einn stafkarl ok bað kerlingu húsa.
Hún segir, at eigi kæmi þar fleira en svá, at hún kveðst
mundu vel við honum taka, ef hann þættist þurfa þar
at vera. En er á leið, þá segir hann, at honum þætti
þat mest beinabót, at eldr væri kveyktr fyrir honum
ok síðan væri honum fylgt til svefnhúss, þar er hann
skyldi sofa. Ok þá er kerling hafði kveykt eldinn, þá
setr hann hörpuna upp í set hjá sér, en kerling var
óðamálug. Opt varð henni litit til hörpunnar, fyrir
því at trefr á einu dýrligu klæði kómu út á hörpunni.
Ok er hann bakaðist við eldinn, þá sér hún einn
dýrligan gullhring koma fram undan tötrum hans, því
at hann var illa klæddr. Ok er hann hafði bakazt sem
hann kunni sér þörf til, þá hafði hann náttverð. En
eptir þat bað hann kerlingu fylgja sér þangat til, sem
hann skyldi sofa um nóttina. Þá segir kerling, at honum
mundi betra vera úti en inni, -- "því at vit karl
minn erum opt málug, er hann kemr heim." Hann
biðr hana ráða, gengr nú út ok svá hún. Hann tekr
hörpuna ok hefir með sér. Kerling gengr út ok ferr
þar til, er bygghlaða ein er, ok fylgir honum þar til
ok mælti, at hann skyldi þar um búast, ok kveðst þess
vænta, at hann mundi þar njóta svefns síns. Ok nú
gengr kerling í brott ok annast þat, er hún þurfti, en
hann gerir sér svefn.
Karl kemr heim, er aptanninn líðr, en kerling hefir
fátt unnit þat, er hún þurfti, en hann var móðr, er hann
kom heim, ok illr viðskiptis, er allt var óbúit þat, er
hún skyldi annazt hafa. Sagði karl, at mikill væri
munr sælu, er hann vann hvern dag meira en hann
mátti, en hún vildi til einkis taka þess, er gagn var
at. "Ver eigi reiðr, karl minn," sagði hún, "fyrir því
at þat kann at vera, at þú mættir nú skamma stund
vinna til þess, at vit værim sæl alla ævi." "Hvat er
þat?" segir karl. Kerling svarar: "Hér er kominn til
herbergis okkars einn maðr, ok ætla ek, at hann hafi
allmikit fé með at fara, ok er hniginn á efra aldr ok
mun verit hafa inn mesti kappi ok er nú þó móðr
mjök, ok eigi þykkjumst ek hans maka sét hafa, ok
þó ætla ek hann mæddan ok syfjaðan." Þá segir karl:
"Þat sýnist mér óráðligt at svíkja þá ina fá, sem hér
koma." Hún svarar: "Því muntu lengi lítill fyrir þér,
at þér vex allt í augu, ok ger nú annathvárt, at þú
drep hann, eða ek tek hann mér til manns, ok munu
vit reka þik í brott. Ok segja kann ek þér þá ræðu,
er hann mælti við mik í gærkveld, en lítils mun þér
þykkja um vert. Hann mælti kvensamliga við mik, ok
þat mun mitt ráð vera at taka hann mér til manns,
en reka þik í brott eða drepa, ef þú vill eigi eptir því
gera, sem ek vil." Ok er þat sagt, at karl hafði kvánríki,
ok telr hún um þangat til, er hann lætr at eggjan
hennar, tekr öxi sína ok snarbrýnir mjök. Ok er hann
er búinn, fylgir kerling honum þar til, er Heimir sefr,
ok var þar hrytr mikill. Þá mælti kerling til karls, at
hann skyldi láta verða tilræði sem bezt, -- "ok skunda
brott með hlaupi, því at ekki máttu standast lát hans
ok óp, ef hann fær þik höndum tekit." Hún tekr
hörpuna ok hleypr á brott með. Nú gengr karl þar
til, er Heimir sefr. Hann höggr til hans, ok verðr þat
mikit sár, ok verðr honum laus öxin. Hann hleypr
þegar í brott sem hann mátti hraðast. Nú vaknar
hann við áverkann, ok vannst honum at fullu. Ok
þat er sagt, at svá mikill gnýr varð í hans fjörbrotum,
at undan gengu súlur í húsinu ok ofan fell húsit allt
ok varð landskjálfti mikill, ok lýkr þar hans ævi.
Nú kom karl þar, sem kerling var, segir nú, at hann
hefir drepit hann, -- "ok þó var þat of hríð, er ek vissa
eigi, hvé fara mundi, ok þessi maðr var furðu mikill
fyrir sér, en þó væntir mik, at hann sé nú í helju."
Kerling mælti, at hann skyldi hafa þökk fyrir verkit,
-- "ok væntir mik, at nú hafim vit ærit fé, ok skulum
vit reyna, hvart ek hefi satt sagt." Nú kveykja þau eld,
en kerling tekr hörpuna ok vildi upp koma ok mátti
eigi annars kostar en hún varð at brjóta, því at hún
hafði eigi hagleik til. Ok nú fær hún upp komit hörpunni,
ok þar sér hún eitt meybarn, at hún þóttist ekki
slíkt sét hafa, ok þó var mikit fé í hörpunni. Nú mælti
karl: "Þat mun nú verða sem opt, at illa mun gefast
at svíkja þann, er honum trúir. Sýnist mér sem komin
muni ómegð á hendr okkr." Kerling svarar: "Eigi er
þetta eptir því, sem ek ætla, en þó skal nú ekki um
sakast." Ok nú spyrr hún, hverrar ættar hún væri.
En þessi in unga mær svarar engu, svá sem hún hefði
eigi mál numit. "Nú ferr sem mik varði, at okkart ráð
mundi illa fara," segir karl. "Vit höfum unnit glæp
mikinn. Hvat skulum vit sjá fyrir barni þessu?" "Auðvitat
er þat," sagði Gríma. "Hún skal eptir móður
minni heita Kráka." Nú mælti karl: "Hvat skulum
vit sjá fyrir barni þessu?" Kerling svarar: "Ek sé gott
ráð til: Vit skulum segja hana okkra dóttur ok upp
fæða." "Því mun engi trúa," sagði karl. "Miklu er barn
þetta geðsligra en vit. Erum allóvæn bæði, ok munu
engi líkendi á þykkja, at vit munum eiga því líkt barn,
svá endemlig sem vit erum bæði." Nú mælti kerling:
"Eigi veiztu, nema ek hafa í nokkur brögð, at þetta
megi eigi óvænt þykkja. Ek mun láta gera henni koll
ok ríða í tjöru ok öðru, er vænst er, at sízt komi hár
upp. Hún skal eiga hött síðan. Eigi skal hún ok vel
klædd vera. Mun þá saman draga vár yfirlit. Má vera, at
menn trúi því, at ek hafa mjök væn verit, þá er ek
var ung. Hún skal ok vinna þat, er verst er." En þat
hugðu þau karl ok kerling, at hún mætti ekki mæla,
er hún svarar þeim aldri. Nú er þat gert, sem kerling
hefir fyrir hugat. Nú vex hún þar upp í miklu fátæki.