Annuit Alfonsus fortique a pectore curas
Diripiens omnes, agit hanc, accensus amore
Ingenti exitium propter miserabile gentis
Argolice et labem mundi totius, et omni
5Accelerans studio surgensque, ut magna leonis
Ira solet contra qui se et sua provocat arma,
Accipit in Teucros bellum pergitque videri
Regibus exemplum ducibusque insigne; sepulcrum
Contextum stellis caelo et meliore futurum
10Ostendit, si fata mori qua sorte iuberent,
Dom Christum aspiciens offensum vendicat et dat
Tam sancte sua vota rei, mentisque volutat
Huc illucque oculos, legesque et federa querit,
Quo firmam Italie possit componere pacem
15Et magnos firmare duces, populosque patresque
Iungere, ut accepti sint omnia prospera belli
Nullaque succedant contraria. Totus in illo
Consistens animo, fervet requiemque recusat,
Ut sua barbarico possit dare prelia regi
20Et tantum in christos congestum extinguere crimen
Et nomen reparare suum, qui tempore tanto
Impia distulerit Teucrorum corda sub armis
Et bellis domitare suis aut vincere castris.
Dumque animo pergit, noctes vigilatque diesque,
25Omnia letus agit, quamvis mens estuat intus
Nullaque continuis adventent ocia curis.
Non tam Roma sui vindictam Cesaris olim,
Accelerans armis bellum et manifesta doloris
Undique signa gerens, animo quesivit et omni
30Castrorum studio contra impia corda trucesque
Artifices scelerum, Crassum et sine pectore Brutum,
Quam pater Alfonsus, cedes dum respicit, ardet
In Teucros animum et vindicte ostendere vires.
Cum sua dux Ligurum temptasset federa dudum
35Optima Aragoneis connectere et inclitus illa
Distulerit princeps sub longa indagine rerum,
Nunc illis oculos aperit mentemque animumque
Vertit ut ausonia resecentur proelia terra
Et pax perpetuo servetur publica cultu.
40Dumque hec sollicito volvuntur pectore magni
Principis, ipse Deum votis et munere placat
Et ceptis dat sacra suis, primumque potentes
Secum prelatos et relligione fideque
Insignem cetum accipiens proceresque patresque
45Cumque suis ducibus comites, ipsum ordine longo
Hinc illincque equitum regem stipante corona
Ingentisque sui populi subeunte caterva,
Tot letam auspiciis et festam circuit urbem
Parthenopen, siciens pro Christi nomine Teucrum,
50Postque Dei delubra petit, sollemnia queque,
Queque exercentur sacro sanctissima templo.
Cum satis intento cultu sunt pulpita magnis
Inque Dei verbo claris ornata magistris,
Qui regem et populum tormenta per aspera terrent
55Et dulci sermone monent; sollennia prima
Prima dies tribuit, Christi o sanctissima mater
Virgo, tibi, meritoque suo dignissima post hec
Iura secunda tulit votisque ardentia thura
Qui magnam in celis sacro colit ordine sedem
60Atque animas manibus trutinat, dehinc tertia demum,
Militie princeps, regum pia cura ducumque,
Qui proceres acque arma fovet, sua thura recepit.
Sed quanto hec magnus sub relligionis honore
Gesserit Alfonsus, quantoque insignia cultu
65Duxerit, et populum sub quo commoverit omnem
Exemplo, dederitque animis quas denique vires,
Difficile est calamis describere: totus in uno
Fixa Deo retinet devotus lumina sicque
Cetera magnus agit, sanctam ut cognoscere mentem
70Principis et possis cordis secreta videre.
Hec ita magnanimus dum rex gessisset et omnes
Ferverent animo in Teucros et bella cierent,
Vota suis ducibus dudum manifesta videri
Publica constituit, populis vult illa propinquis
75Et fieri patefacta suis, quo dicta manerent
Firma magis, totique forent notissima mundo.
Ut primum Ausoniis Phoebus concedere lucem
Incipit acque altos radiis ascendere montes,
Tunc in equis totidem pulcro sex ordine vecti
80Armorum surgunt reges, totamque per urbem
Officio insignes magno clangore tubarum
Incedunt, hominum magna comitante caterva;
Postque iter in castrum, princeps ubi maximus ipse
Presidet Alfonsus, populo nova signa sequente,
85Perficiunt subeuntque locum. Stat quisque videre
Anxius hec quid gesta velint, quid plebsque tubeque
Expediant; tantaque omnis novitate movetur
Parthenope et votis sua prebet lumina et aures.
Ut ventum ad sedes et tecta ingentia tandem
90Principis invicti geminisque intratur apertis
Certatim a populo, ceu parva per hostia, portis,
Tunc omnes sciluere tube, quisque ora sequentum
Clausit, et in plano populi fit maximus orbis.
Tunc sic incipiens armorum e regibus unus
95Fortiter hanc celo mictit de pectore vocem:
"Audite, o populi, que vestris optima princeps
Cognita pectoribus fore vult: cum candida primum
Prima dies Domini nobis illuxerit et se
Prebuerit mundo, felix, venerabilis, alma,
100In sacrum Alfonsus templum properabit et ardens
In Teucros armis et toto pectore sancte
Vexillum crucis accipiet, pro relligione,
Proque Dei obsequio, pro Virgine, proque levandis
Luctubus argolicis, pro nostris denique, pro tot
105Numinibus lesis et Summi Patris honore.
Plaudite et in tantis Dominum benedicite ceptis
Et vestros santis animos ostendite rebus!".
Dixerat et pressa requiescunt viscera voce.
Tunc iterum sonuere tube, populusque patresque
110Letitia exultant: animis sunt gaudia, suntque
Luminibus, leto procedunt omnia plausu.
Iamque dies aderat Domini celeberrima, cum se
Conterit Alfonsus magnasque in pectore curas
Colligit et rapido circum mens ducitur estu;
115Ipsa Patris Summi decreta obscura parumper
Et votis non scripta suis tenuere piaclum
Principis et rebus spacium tribuere paratis.
Non tamen hec propter sanctis desistere ceptis
Optimus instituit princeps, sed magnus utrumque
120Curat et exemplo poscit meliore remicti
Alma Patris rescripta pii, templumque caterva
Ingenti repetit populi comitumque ducumque
Et patrum quoque turba ruit; tunc sacra parantur
Et cum conspicuo templi solemnia cultu.
125Hic inter magnos magnus, memorande, magistros
In sacris tu sacra, Soler, das verba, Iohannes,
Et populo dignas digno sub nomine laudes
Principis exponis mentemque animumque benignum
Composita sub voce refers regemque paratum
130Seque suis subito ceptis votisque futurum.
Completis tandem sacris convivia magnis
Preparat Alfonsus datque optimus omnibus altam
Spemque, fidem firmumque animum, sua corda suorum
Mulcet et inceptis ostendit gaudia rebus.
135Legatum interea rex prestantissimus armis
Et Troum impaciens effusi ac sanguinis ultor
Pontifici magno dimictit et inclitus orat
Quo rescripta sibi concedat plenius et det
Conveniens rebus spacium detque, optimus, illa,
140Cum quibus in Teucros animum et certamina tandem
Expediat, Christique magis sanctissima terris
Numina sint digne merito sub honore recepta.
Ergo Soler postquam legatus regia cepit
Scripta, iterum magne sua dat vestigia Rome
145Et verbis contexit opus quod pectore primum
Duxit et hec pariter nexu coniunxit amico.
Dulcis amicitia est et dulcia federa semper,
Optima cum docte iuncta est sapientia lingue:
Hec duo plus aliis felix orator habebat
150Pectoribus connexa suis et in arte nitebat,
Qua Natura suum texit pulcherrima corpus.
Postquam oratori concessa licentia fandi,
Hic positis terra genibus: "Sanctissime", dixit,
"Totius o mundi pastor, pater optime regum,
155Cui tanta in terris hodie est collata potestas
Quanta olim a magno Petro est concessa Magistro,
Fillus Alfonsus, rex relligionis amator,
Ad tua me mictens devotus numina, totum
Se tibi dat, flectitque humilis, qui pectore fervens
160Estuat in Teucrum pergitque resistere contra
Consiliis armisque suis populisque paratis.
Ipse potest scevas solus terrere falanges
Barbaricumque hostem qui, relligione subacta
Argolica, in nostram facinus crudele minatur.
165Non agit hec, ardens, verbis, sed classe parata
Quamprimum in populos pergit sua castra latinos
Ponere et argivo nostrum cumulare cruorem.
Quare, age, per Christum, per tot sua numina, perque
Argolicas cedes, per totque pericula et urbem
170Imperio extinctam, per non peritura tuorum
Regna Latinorum, mundique per omnia tandem
Nostra tuo tantum sperantia vivere dono,
Quod pius Alfonsus pro relligione precatur,
Proque tot indigne illatis sub Marte levandis,
175Concede et bellis prestes tua vota futuris,
Scribe suo arbitrio fera bella gerenda diemque
Iudicio commicte suo! Brevis hora falanges
Expediet. Fractis, pater optime, consule rebus!
Fortis aragoneis troyana potentia bellis
180Acque armis domitanda suis sub tempore parvo
Decidet et nostris ibit peritura triumphis.
Que nunquam veteres, nunquam potuere minores,
Arma dat Alfonsus; que, si modo vera fateri
Et liceat manifesta loqui, ferus una timescit
185Barbarus et nostris trepidant sua proelia castris".
Hactenus et tacuit; mundi sanctissimus olli
Respondit paucis Pater haec quam maxima verbis:
"Disseris, orator: vera hec sunt omnia suntque
Digna piis meritis mentisque in sede locari.
190Ergo dies et quae regum fortissimus ipse
Postulat Alfonsus, Christi fideique minister,
Pro votis sint scripta suis; felicia queque,
Queque sue subito succedant prospera genti,
Sintque adeunda nothis sua demum optata secundis.
195Ut bonus est animus, sic optima proelia, felix
Sintque aditus reditusque suus per tempora, postquam
Vixerit in terris, tandem Deus optimus illum
Perpetua in celo faciat requiescere pace".
Non secus in magnas leti rediere Micenas
200Atride gemini, flammis superantibus urbem
Et Priami imperium et vieta per proelia preda,
Quam bonus orator, capiens decreta, retorsit
Ad regem invictum motos per gaudia gressus.
His equidem telis Phebi si celsa manerent,
205Rursus in antiquas irent quoque Pergama flammas.
Ut ventum ad regem regisque palatia tandem,
Incipit orator: "Rex o fortissime gentis
Ausonie viridisque tue defensor et ultor
Sanguinis argolici, Patris rescripta benigni
210Accipe et ad votum contra da proelia regem
Barbaricum exultans, proceres compelle ducesque
Impiger, in Teucros ferroque animoque resiste
Et manibus da bella tuis! Tua fama per orbem
Currit et in magno parta est tibi gloria celo".
215Postquam igitur placido cepit sua gaudia vultu
Maximus Alfonsus decretaque lecta fuere,
Armorum reges iterum populusque tubeque
Surgunt et magno incedunt clangore per urbem,
Postque iterum celsi properant ad limina castri;
220Huc ubi conveniunt, rursus de regibus unus
Incipit et fesso rumpit de pectore votum
Principis exclamans iterum sub voce canora:
"Dicta dies, qua rex pro Christi nomine sancte
Vexillum crucis et regum memorabile donum
225anxius accipiet"; letis
clamoribus ether
Et vario impletur strepitu sonituque tubarum.
Leta dies postquam populis optata sicanis
Emicuit, sacrum ad templum comitatus honore
It pater Alfonsus procerumque equitumque ducumque
230Et populi maiore sui; postquam ardua templi
Limina conscendit, geminis sub marmore flexis
Contra aram genibus tensisque sub ethere palmis,
Orat ut incepto celi pater optimus adsit
Christus et adversas faciat succumbere turmas
235Officioque suo felix Fortuna ministret
Et bene conducte sint omnia prospera genti.
Hinc, prece finita, princeps fortissimus ipse
Se levat et posite sua fert vestigia sedi.
Plebs ruit ad templum, populo currente, fuitque
240Turba ingens hominum multum numerosa nec olim
Audita; haud olim poterit tam magna videri.
Postquam ipsa ingentis completa est concava templi
Planities, pars magna foris congesta sub amplis
Porticibus residet, pars altera limine perstat;
245Ara procul prima posita est sanctissima porta,
Veste nitens nivea gemmisque insignis et auro
Letus ubi, aspiciens urbis pia gaudia, presul
Presidet innumera, circum cruce septus et alto
Officio intentus, sancta hec insignia donat.
250Ad quem completis postquam sollennibus almus
Se tulit Alfonsus, sanctum et venerabile signum
Pectore proclivus leta cum mente recepit.
O sanctum lepidumque diem et venerabile terris
Sidus et Ausoniis Graiisque ut numen habendum!
255Tunc nostra est inventa salus, tunc relligioni
Tuta fides requiesque omni comperta labori,
Tunc leta afflictis pax est concessa Latinis,
Imperioque ingens porta est patefacta sepulto
Et populo manifesta sua felicia queque
260Prestitit Alfonsus, pacem requiemque fidemque,
Vitam, agros, cererem, famam patriamque, colonos
Armaque, quae populis ibunt servata futuris.
Turba equitum procerumque ruit, ruit omnis in unum
Auxilium hoc populus, crucis et venerabile nomen
265Certatim accipiunt. Leto sudore reditur
Haud facile ad portam, turba prohibente, fuitque
Consumpta officio celebris pars ampla diei;
Milia sex hominum gemini totidemque sub illa
Prima omnes micuere die sacroque fuere
270Ordine signati. Post hec pater optimus urbem
Circuit Alfonsus, procerum comitatus acervo
Et populi maiore sui; leta omnia postquam
Vidit in aspectu, flectit vestigia castri
Regalique sua tandem se suscipit aula.
This text is part of:
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
Alfonseis (G. Albanese, 1990).
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.