Naldi, Naldo Firenze, 1436 - fere 1513, Volaterrais, Volaterrais Volaterrais Volaterrais (W. L. Grant, 1974)

At summus noster summo mandante Senatu
Inde magistratus curat Federicus in urbem
Sullanam veniat, duce quo Victoria nobis
Se tulit ingenti Fortunae accita favore,
5Protinus egregiae stent ut sua praemia laudi,
Et capiat meritos Urbinas victor honores.
Iamque dies aderat, quo Florida tecta subiret
Accitus propere multis cum milibus heros,
Ducat ut aequalem meritis bonus ille triumphum,
10Obvius ad portam civis cum quisque supremo
Usque Duci veniens illum comitatur euntem
Huc ubi sumendo datus est locus amplus honori.
Urbe quidem media solitus quo rite Senatus
Cogi, celsa nimis quadrato Curia saxo
15Tollitur: hanc habitat Sullanae maximus urbis
Usque magistratus, rerum dum tractat habenas
Dumque suis leges populis meditatur honestas.
Inde gradus terni subter radicibus exstant
Nascentis muri, quales habuisse theatrum
20Fertur in urbe Remi quondam dum regna manebant,
Possit ut his gradibus sedeat quicunque videri
A populo, veluti cavea suspectet ab ima.
Hos de more gradus Etrusci vestibus ornant
Attalicis, quotiens quibus est data summa potestas
25Quosque vocant dominos ineunt sua munera primi
Prima magistratus aut magnus cum petit urbem
Sullanam quisquam Tyrrhenaque moenia Princeps.
Huc ubi pervenit multis comitantibus heros
Atque triumphanti similis Federicus et omni
30Consensu populi summo donandus honore,
Desilit acer equo dominisque fit obvius urbis.
Quos ubi complexus, miro succensus amore,
Ascenditque gradus sessumque receptus in unum,
Dum stupet admirans hominis tam grandia facta
35Quilibet atque Ducem spectat dum miles honorem
Miratus summum, populi miratus et ora
Conversa ad podium, Princeps ubi forte sedebat
Admixtus dominis, tum facta silentia cunctis.
Scala magistratus iussu, quem protinus unum
40Edocuit proprias sapiens Cyllenius artes,
Sic est de summis Federici laudibus orsus:
"O Dux, o decus Italiae, quo maior et armis
Nullus in Ausonia nec bello clarior alter,
Quo me dicendi, Princeps, tua maxima facta
45Raptat amor? non haec humeris est sarcina nostris
Convectanda: gravi premerer sub pondere, sacrum
De te dicendi praestet nisi Musa favorem,
Conveniens gestis spiret nisi carmen Apollo,
Cum tu, sive regis divino numine Princeps
50Teque domumque tuam, seu rem quae publica fertur,
Quicquid agas ita te rebus geris omnibus acer,
Nullus ut in Latio, penitus si cuncta revolvas,
Inventus fuerit te nunc sapientius uno
Qui se, quique domum, melius qui temperet urbem.
55"Ast ego principium, tot nunc memorare volenti,
Unde mihi sumam? sic urget copia rerum
Ut quod praecipue referam modo nescius errem:
Nam sic a puero te moribus imbuis aureis,
Socratis ostendit ratio velut optima nobis,
60Ut nihil ad mentes quo pertinet arte levandas
Praeteriisse velis, Pietas hinc aurea certe
Erigoneque venit, lances quae temperat acri
Omnibus arte pares; post hanc tibi carior auro
Cana Fides alboque venit circumdata panno
65Et quas praeterea nunc est mora longa referre.
Nam tu quam pius exstiteris, Dux optime rerum,
Deditus aut fueris quam religionis honori
Omnibus in rebus, Princeps venerande, gerendis,
Acta docet sancte semper tua vita, quod ullum
70Temporis haud spatium praetermisisse videris,
Quin ut pontificis quidam de sorte sacerdos
Hymnis incumbas noctesque diesque canendis.
"Quid modo quam sancte statuas quoque rebus agendis
Principium referam, si, dum celebrantur in aris
75Sacra Iovi supero, praesis tu primus honori
Divino, tantis animi conatibus, ut iam
Omnibus exemplar sis religionis honestum?
"Iustitiae quantum tribuas, Federice, decoris,
Abs te culta Fides quam sit, pater optime, norunt
80Ius quibus edicens aequa sic lege ministras,
Mirentur patrs ut te, miretur ut omnis
Usque tuus populus, gravitas que tanta gerendis,
Quae sit tanta tuis necnon constantia rebus,
Vix ego quam sanctis domus hinc tua tota piisque
85Imperiis regitur possim memorare canendo.
"Moribus usque probis se plebs simul instruit omnis
Te duce, quamque suos caste colat illa Penates! iure quidem: nam tu, scelus admisisse nefandum
Qui cupiere, iubes patria procul urbe fugari,
Hos quia non secus ac saevam, Dux optime, pestem
90Insequeris, scelerum vindex fraudisque repressor,
Ne quis ab ingeniis fraudem traxisse malignis
Possit, ut aspecta livorem ducit ab uva
Quae bona corruptas si tangit et uva propinquas,
Nullus ut omni parent qui legibus acres
95FIaminiis numero nunc inveniatur in orbe,
Ecce, tuo, curis qui non se dedat honestis.
"Usque adeo cives laudanda negotia curant,
Semper suntque bonis intenti rebus habendis,
Ut, licet ad votum segetes non rite ministrent
100Arva sed interdum videatur abesse quod optet
Incola neve suis iam colligat usibus apta,
Attamen haec abs te regio cum legibus aequis,
Urbinas Princeps, divina e sorte regatur,
Quo nec in Ausonia Dux est sapientior alter:
105Ingens semper adest cunctarum copia rerum.
"Quid memorem summis quot tu virtutibus acer
Praemia summa paras, quot tu quicunque sequuntur
Pieridas dederis praestantia munera, Princeps,
Cum Florentini cives testentur honesti
110A quibus est aliquid scriptum quod nomine dignum
Duxeris esse tuo? quis enim fuit urbis Etruscae
Ex his qui gravibus vigilata volumina curis
Inscripsere tibi cui non data dona supersint,
En, tua Castaliis semper celebranda Camenis?
115"Quin etiam, si qui non aequa sorte fuerunt
Urbibus expulsi patriis, non iure, sed acri
Fortunae invidia, miseros ita suscipis omnes
Sic opibusque tuis bonus est quicunque levatur
Ut regnum petiit quisquis, Federice, Laresque
120Forte tuos, atra ceu tempestate superstes
Sentiat in portum se traduxisse quietum.
"At modo tu quanta sapiens pietate tueris
Usque sacerdotes castos dum sacra ministrant
Omnibus est notum: sic tu praecepta Tonantis
125Excolis, ac sanctos altari imponis honores.
Post, ubi templa deum perfectis ordine sacris,
Exis, teque domum recipis, Federice, Laresque
Invisisque tuos, veterum penetralia regum,
Das operam Musis longam, veneraris easdem,
130Consulis atque Deas quae sint facienda, tuisque
Quae populis cunctis, quae civibus undique prosint:
Ut Numa Pompilius Musis Phoeboque sacratam
Fertur Aricinam vallem coluisse, Dearum.
Consilio nitens, ut, tamquam numen ab illis
135Divinum rediens, leges meditatus honestas
Consulta Egeria, consultis rite Camenis,
Romanoque daret populo, monitisque severis
Devinctum sacra sub religione teneret.
"Hinc ergo historias nostri cumulatius omnes,
140Versibus et quicquid prisci cecinere poetae,
Quicquid et in causis Cicero memorarit habendis,
Et quaecumque gravi dat Quintilianus ab arte.
Denique Socraticos hausisti ut pectore mores.
Verborum et varias didicisti quaslibet artes!
145Noscendas rerum voluisti inquirere causas,
Et pretiosa novis impendere tempora curis,
Omnibus e summis rebus tibi ne quid abesset;
In quo magnorum, Princeps, exempla secutus
Diceris esse ducum: Macedum nam maximus armis
150Qui fuit et latum domuit qui maximus orbem
Viribus indomitis, plures ut semper in annos
Fertur Aristotelem prudens habuisse magistrum
Ad cunctas rerum noscendas ordine causas,
Ut te, Panaeti, coluit praeque omnibus unum
155Scipio Stoicidam, sic tu, Federice, supremos,
Ne quid ab illorum norma videaris abesse,
Suscipis, ecce, viros, qui, seu peregrinus ab urbe
Discedis quotiens venit haec tibi certa cupido,
Sive domi maneas te circumstante corona
160Horum qui Musas Graias didicere per artem
Quique viri Latias multum coluere Camenas,
Quocunque incedis semper comitentur euntem,
Ut tibi non desit qui possit in omnia tecum
Disseruisse quidem graviter, proque omnibus acer
165Vox per ut armorum sonitus audita frequentes
Saepe sit illorum qui Phoebo digna loquuntur.
Quae licet ut facias ductus virtutis amore,
Sola tibi summae quia sit sapientia curae,
Attamen assequeris (velut ipse potentior armis
170Omnibus es reliquis et forti robore, Princeps,
Artibus ingenuis superes sic quemque tuorum),
Munus Aristoteles quod Principis esse fatetur
Vel proprium, patrios qui temperat arte Penates.
Otia dum sequeris, Princeps, placidamve quietem,
175Attamen, agnosses cum tu quae gloria iustae
Militiae maneat cunctos qui fortibus acres
Defendunt urbes, defendunt regna sub armis,
Illi te totum sapiens, Federice, dedisti
Viribus indomitis. nam te Natura creatrix
180Pacis uti studiis, armis sic protulit aptum,
Sit nihil ut docta quod quisquam possit ab arte
Discere seu longo valeat sibi sumere ab usu
Quin id perfectum longe videamus et in te
Exactum: tantae laus et tibi gloria curae!
185"Sigismundus enim testis Malatesta futurus
Maximus est, quocum certamina summa fuerunt
Ante tibi: quis enim Fora vir Sempronia nescit
Abs te sint quanta penitus virtute recepta?
Nam graviter sic vos inimicus adegerat ardor
190Alter ut aut esset vestrum periturus in armis,
Se daret aut alter victori ut victus acerbo;
Sed cum praepetibus Victoria venerit alis
Teque Ducem vultu spectarit amica sereno,
Sic memorant illa te usum clementer in hostem
195Ut nil praeterquam victoris nomen habere
Malueris, Princeps, cum tu non aspera bello
Egeris, at fueris mitissima quaeque secutus;
Hostis enim natos, cum se tibi forte dedissent,
Pluribus es verbis ita consolatus utrosque
200Iusseris hos ut spe posthac meliore futuros
Semper et egregio donatos munere missos
Feceris atque tamen promissis ante levatos
Pluribus, ut certam spectaret uterque salutem.
"Non ego quam praestans animi, Federice, fuisti
205Transierim, cum tu Florentia moenia fortis
Illo tutatus sis tempore, maximus ex quo
Hic, cuius monitis parebat Apulia quondam,
Invasit nostros multis cum milibus agros:
Extemplo nam tu deducto milite velox
210Finibus e vestris nostras venturus in oras
Auxilium nobis festinus opemque tulisti,
Cui grave consilium fuit et prudentia rerum
Tam gravis in cunctis graviori ex arte gerendis
Ut, velut Hannibalem Fabius contriverat hostem
215Cunctando, patrios veluti servasse Penates
Dicitur, Urbinas pariter sic hostis acerbi
Diceris insultus in nos pressisse nefandos
Cunctando Tuscosque Lares servasse per artem.
"Acres obmitto iam tunc apud oppida pugnas
220Aemiliae, Princeps, ubi claruit optima virtus
Cum tua tum gentisque tuae pugnantis in hostem
Acrius. ast animi qualis praesentia, quantus
Exstitit atque vigor, quam forti pectore cum tu
Ariminum e longa sic obsidione reducis
225In libertatem veterem statumve priorem
Ut, raptis signis et pluribus undique captis
Militibus, castris aderant quaecumque sub ipsis
Impedimenta tuis fuerint direpta maniplis!
"Quin et Alexander Dux Sfortia maximus olim,
230Cuius tot bellis fuerit bene cognita virtus,
Nec non Ursinus, vir praestantissimus inter
Ductores primos equitum, dum Martia fortes
Obniti contra pugnando munera curant,
Vulneribus crudis graviter confossus uterque
235Optatam petiit fugiens sibi quisque salutem.
"Qua vi nunc Fanum memorem expugnaveris urbem,
Qua virtute Novas Palmas, aut ampla tulisti
Saepius hostili superata ex urbe trophaea?
"Una satis dederit modo cum Victoria nobis
240Per te parta quidem signi quam maxima virtus
Sit tua, quam cunctis celebranda annalibus olim,
Iam decoris iungis modo vir tibi maxime tantum
Dum Volaterranas expugnas viribus arces,
Ut dubitet nullus quam sit tua gloria summa,
245Quam veterum nullis ea sit cessura triumphis,
Te quod in hostili sic obsidione gerentem
Vidimus, in cunctis vir praestantissime rebus,
Omnibus ut late pateat quid denique possis,
Urbes sive cupis bonus obsedisse sub armis,
250Seu cupis obsessas duro defendere ab hoste.
"Quis vir namque fuit qui te caruisse putarit
Consilio, Princeps, acri, cum mente volutas
Eventus varios varia quoque sorte futuros?
Quis vir ut efficeres aliquid maturius ex te
255Optavit, gravibus dum <tu> geris omnia curis?
"Laudibus egregiis Fabium velut ante vetustas
Atque duos eadem spectavit ut ante Catones,
Ut mirata tuos, Sertori, maxima rerum
Astus Roma fuit, saevos dum proteris hostes
260Acri non minus ingenio quam viribus, utque
Omnibus est Poenis summo dignatus honore
Hannibal, Italiam qui iam (licet usque ruenti
Obvius huic fieret validis exercitus armis
Romanus), plures totiens vexavit in annos,
265Ut Mithridates Ponto laudatur ab omni,
In bellis astu ducibus quod utrisque gerendis
Maximus exstiterat, sic tu, Federice, supremis
Tolleris in caelum nimirum laudibus, inde
Nil quia versutum fuerit meditatus uterque,
270Nil vafrum, quod te, Princeps fortissime rerum,
Fugerit, hostilem superas dum viribus urbem.
Nam neque Fortunae fidens, temeraria cum sit,
Hac sed summa tibi quae sit sapientia fretus,
Omnia semper agis tibi quae facienda supersint!
275"Quid referam certa videas ut mente futura
Quae nos fata manent, nec tam praesentibus acer
In bellis quam cum populis mirantibus olim
Strenuus obsessam circumdas milite forti
Ariminum validasque regis virtute cohortes?
280Namque ferunt triduo prius edixisse quod omni
Instabat genti quae te fuit usque secuta
Rite bonum, ac vere te verba fuisse locutum,
Scilicet ut celeres esset ventura per auras
Flatibus et vobis aspiratura secundis
285Protinus auratis Victoria promptior alis.
Ne tamen haec quam sit sententia vera negarit
Quisquam, sum testis certissimus usque futurus
Hanc ego qui legi quae nuper epistula de te
Ad nos missa fuit, tanti praenuntia veri.
290"At Volaterranas, vir, nunc apud, optime, turres
Congressu geritur dum res gravis undique primo,
Quod tibi consilium, quae mens fuit inde futuri
Praescia, quamque novis penitus celebranda poetis!
Ingenti nam dum formidine quisque tenetur
295Difficilem ob collem et montis loca propter iniqua,
Ardua, praesertim cum lignea turris ad auras
Desuper acta tuis castris instaret et acres
Omnibus incuteret noctesque diesque timores,
Solus fatidicis afflatus numine verbis
300Divino, Princeps, summi capita aspera montis
Te superaturum praedicis et artibus eisdem
Expugnaturum turrim, quae surgit in astra,
Lignis et gravibus nimium contexta catenis,
Ut Deus hanc ipsam tibi nunc videatur Apollo,
305De Iove quam summo sumpsit, praeque omnibus, artem
Fatidicam, veluti quondam tibi multa dedisse
Dicitur egregia et meritis cumulata supremis,
Hanc, Federice, tibi penitus tribuisse benignus,
Cum tu fatali quaecunque e sorte trahantur
310Non aliter moneas solitus quam tempore prisco
Phoebus erat quotiens fuerat responsa daturus.
"Quin idem, fati tamquam certissimus augur,
Ante urbem captam dixisti saepe futuros
Eventus nobis, quod tanto maius habendum
315Omnibus est, quanto reliqui minus esse putandum
Crediderant homines: nam cum foret omnibus una
Tempore nobilior quas Lydius accipit orbis
Urbs Volaterrarum (fortissima moenia cuius
Qui coluere viri quondam, nisi fallor, honesti
320Municipes fuerant Romano a sanguine creti),
In summo posuisse suas sic vertice sedes
Dicitur ut montes aditus minus esset in altos.
Attamen ipsa Ducis penitus fortuna supremi,
Cui quoque summa foret sapientia iuncta per artem,
325Causa fuit subito ut colles superentur iniqui
Difficilesque situs summique cacumina montis.
"Res erit haec igitur cunctis memorabilis, et quam
Posteritas annos semper miretur in omnes
Cuique fidem possint vix ullam adhibere minores,
330Cum tandem spatio viginti et quinque dierum
(Namque tot intersunt ex quo disiecta ruisset
Lignea turris et est Tuscis urbs capta colonis)
Posterus accipiet cunctisque probantibus arces
Vi Volaterranas in ius, dum iura refringunt,
335Inque potestatem nostram venisse subactas,
Hae quia sic animis in nos ferrentur iniquis
Casibus ut tantis vel summa pericula longum
Vitarit populus per te Sullanus in aevum.
"Nec Florentini, modo vestra pecunia vobis,
340Cives, causa fuit, non ipse exercitus armis
Fortibus instructus, vos ut Victoria tandem
Expeteret, quoniam fuit exsuperanda supremi
Difficilis natura loci, quae vinceret omnes
Una quidem vires vestras: sed maxima virtus
345Et Ducis imperium sollers, labor undique summus
Noctes atque dies minus interruptus, et acris
Denique cura fuit qua vos victricibus armis
Maxima ferretis superato ex hoste trophaea.
"Caesar enim veluti Romanas Iulius olim
350Maximus et spoliis veluti Marcellus opimis
Quo voluit duxit turmas, Thebanus ut acer
Epaminonda suas ductavit saepe phalanges
Quo verbis placidis verbisque minacibus ullis
Haud potuisse ferunt prius has ductare, sed acri
355Exemplo, gravibus dum se obiectare periclis
Non renuunt illi, sic te, Federice, secutas
Ducis eo structas Gradivi ex ordine gentes,
Dum grave nil refugis, dum nulla pericula vitas,
Ut nos e summo deduxeris usque periclo,
360Cum nihil exsistat quod iani timuisse queamus.
"Est ita nam duce te penitus stabilita per omnes
Res modo nostra gradus, ut nunc ea cura supersit
- simplex illa - mihi grates qua solvere dignas
Et possim et meritos tibi qua referamus honores,
365Quos tamen ante Deo summos debere fatemur.
Hinc tibi, summe Ducum, quem Iuppiter optimus unum
Rebus in his primum te iusserit esse ministrum
Usque suum, Princeps, igitur tibi gratia tanta
Per nos quanta potest agitur; debemus eandem!
370Nam modo qui possum grates, Federice, merenti
Nunc tibi pro tanta dignas virtute referre?
Cum modo non eadem quae quondam praemia dentur
Invictis ducibus sed sit mutata per omnes
Haec ratio populos, quae muneris ante fuisset
375Observata viris tradendi fortibus olim;
Huius apud priscos nec iam modus exstitit unus,
Sed fuit et varius, quo praemia certa dabantur
Pro meritis: hinc usque sacros duxere triumphos
Victores, quorum Bacchus fuit ante repertor;
380Hinc populus multos vidit Romanus ovantes,
Postumius quibus ante fuit certissimus auctor
Tubertus, victis cum fortior ille Sabinis
Vectus equo rediens patriam venisset in urbem;
Mirteus hinc honor effulsit; tua laurea, Phoebe,
385Est data victori Crasso prius omnibus ipsi,
Cum laetus Romam servis remeasset abactis.
"Quid memorem structas ingenti ex aere columnas?
Quid tabulas, quid signa feram statuasque per artem
Erectas, ducibus certissima praemia summis?
390Quid ponam sculptos insigni ex arte Colossos?
Namque dies me deficiat si cuncta reponam,
Est quibus ampla ducum virtus ornata priorum.
"Temporibus nostris ratio mutata sed omnis
Est veterum, variosque modos sibi repperit usus
395Noster in ornandis ducibus, quos cum velit in te,
En, Florentinus servare, iubente Senatu
Quae populus sanxit, statuit dare certa merenti
Praemia, quo pateat cunctis quae mens animusque
Sit suus, en, in te tam maxima facta gerentem.
400"Ergo, cum populus longe meminisset Etruscus
Quae duce Gradivo pulcherrima gesseris olim,
Strenuus es postquam tu Martia castra secutus,
Protinus hac meritum galea te donat equestri
Vexilloque super variam cui rubra per artem
405Lilia funduntur spatio contexta sub albo,
Omnibus aeternos pateat quo semper in annos
Ingenti velut ipse tuo, Dux magne, periclo,
Dum te nec propriae ratio tenet ulla salutis,
Traxeris e summis paulo nos ante periclis,
410Armatus cives etiam tutatus inermes.
Rursus, cum pacem tranquillaque tempora nobis
Sic dederis Latiis ut iam videare daturus
Haec eadem, nedum Sullanis civibus, omnes
Concordes animis faciendum duximus, ut te
415Civilem ad statum nunc invitemus et ipsas
Civilesque magis curas studiumve quietum.
Nam scio non minus ex acri nos esse laturos
Consilio fructus, hac sis quod in urbe daturus
Tranquilla, quam militiae suscepimus olim:
420Quod tamen ut possis melius fecisse tuoque
Consilio nostrum valeas ornare Senatum,
Quas habites aedes semper tibi rite dabuntur.
"Haec non esse satis, Princeps, te digna putamus
Praemia, virtuti nec convenientia tantae;
425Sed nihil est habeat quod nunc Florentia maius
Aut praestare queat quod nunc tibi summa merenti,
Quam modo quod cunctos urbs haec tibi donat in annos:
Intima corda quidem primum tibi tradimus ergo,
Inde voluntates, animos, mentesque paratas
430Omnia ferre tibi dum spiritus hos regit artus
Dumque muris stabunt Florentia moenia celsis!
Sic amor invitat nos ut faciamus et urget
Tam novus ut queat hunc nullus minuisse virorum
In te, non fatum, non invidiosa vetustas.
435Haec oculis, Princeps, si spectaremus, ut ipso
Cernimus haec animo, velut haec quoque mente videmus,
Non foret hic opus ut signis quodcunque lateret
Pectore sub nostro nunc monstraremus et arte,
Dum natura viam latebras aperiret in omnes,
440Tradita neve mihi provincia tanta fuisset
Ut planum facerem tegitur quod mente sub ima,
Sic ingens, nihil ut tandem cumulatius exstet,
Usque adeo verbis ut si memorare velimus
Quod latet intra nos manet aut quod mente repostum,
445Dicendi tantos nequeamus ferre labores."
Dixerat; at, postquam finem dedit ore loquendi
Scala, magistratus gradibus quem summus ab altis
Iusserat egregias Federici edicere laudes,
Insequitur plaususque virum clangorque tubarum.
450Consurgunt domini, simul et Sullana iuventus
Sullanique patres, ac te comitantut euntem
Ad portas urbis, populi subeunte corona,
Undique perque vias dum corruit ille patentes
Visendi studio: tanti facit ampla merentem
455Te bonus ille, viros tantum veneratur in omnes.
Hinc iter emensum patrius te suscipit orbis,
Hinc Lucullani capiunt, Federice, Penates,
Quos struis ut quondam populus Romanus in urbe,
Dum Fortuna fuit, struxisse Palatia fertur.
460Invises Musas illic veneratus amicas
Laudibus innumeris graviter tua facta canentes,
Ut decet has quibus et sedes, vir summe, dedisti
Sedibus in patriis, decoris tibi ne quid abesset.
Illic ut Latii quondam cecinere poetae
465Caesaris acta ducis, postquam domitaverat orbem,
Sic te divino celebrabunt carmine vates,
En, Florentini; nomen laudesque tuasque
Protinus insigni referent, Federice, Camena.
Tu tamen, Urbinas, opera inter talia, Princeps,
470Hortatus reliquos scribes tua maxima facta,
Facta cothurnato penitus referenda Maroni!
Rebus enim ut summis quas gesserat addidit amplas
Ingenii dotes Caesar scripsitque quod olim
Fecerat, egregia dicendi edoctus ab arte,
475Sic tu, cum rebus quas gesseris optimus armis
Addideris studium quo sis meliora secutus
Otia, nec desit tibi quod Natura creatrix
Tradidit ingenium quo Dux modo summe per artem
Summa notare queas, referes tua gesta triumphis
480Digna novis, nulli cedens in honore priorum.