16. eucticon ad dominum Caesarem
Caesar honorati clarissima gloria mundi,Quem caelum et terrae, quem uenerantur aquae:
Quae damus exculti non multum carmina plectri,
Accipe de nostra munera parua manu,
5Quamuis Aetnaeo nullae mihi pumice rasae
Corycium chartae non oluere crocum.
Qualiscunque tamen nostri sit charta libelli,
Hic laudes, Caesar, hic tua facta leges.
Non tamen exiguum munus contemne: daturus
10His maiora tibi (si licuisset) eram.
Non tantum oceanum propellit gurgite Rhenus
Corniger aut Scythicas concutit Ister aquas:
In mare prorumpunt riui. quom uictima defit,
Accipiunt sacri thura Sabaea foci.
15Sic Pylii longos uiuas tibi Nestoris annos,
Sic et Cumaeos Iliacosque dies;
Sic inter diuos habitus Leopoldus et idem
Marchio et Austriacae gloria prima domus,
Quemue colis tanta, Caesar, pietate, per auras
20Sic te Christophorus lucida in astra ferat;
Sic Tuus imperio succedens filius olim
Vitam composita pace quietus agat.
17. tetrastichon ad dominum Caesarem ut carmen audiat
Caesar, ut auscultes unam te poscimus horamEt nati laudes et tua facta simul:
Nec tamen argentum de te nec quaerimus aurum:
Caesaris est nobis gratia sola satis.
18. aquila diui Maximiliani regis Romanorum
Ut me non terrent Phlegraei tela furorisEt uocor aegiochi sancta ministra Iouis,
Sic te nulla mouent Getici saeua agmina Martis,
Rex ingens, regum Maximiane decus,
5Quoi modo Sigei paret diadema Quirini:
Sic patre et Hernesto sis mihi maior auo.
19. distichon de Deo et Caesare
Astra deo nil maius habent, nil Caesare terra:Si terram Caesar: sic regit astra deus.
20. protrepticon ad suum libellum
Si non uis calamos seueriores,Si non uis domini pati asteriscos
Et tantum properas foras abire,
Non uis esse diutius libelle;
5Nam te grammatici scientiores
Explodent subito ex suis cathedris.
Tunc raptus miser in graues coquinas
Ad scombros uenies salariorum.
Cum de te facient nouos cucullos,
10Ridebunt scioli, mihi papyros
Et frustra nimium perire noctes,
Patronum nisi habebis Hermolaon
Scitum (Iuppiter) et bonum poetam,
Doctum praeterea meum Sabellum
15Et Laetum citharae politioris,
Quem nunc Pannonii audiunt canentem,
Quin et Callimachum lyrae magistrum,
Quem nunc laudibus efferunt Poloni
Et nostrum Merulam grauem sophistam.
20Hos si nactus eris tibi patronos,
Tum ridere ciconias licebit
Et ianuam et pueros salariorum
Et nasum senis Urii trilibrem.
21. encomiasticon ad Fridericum Caesarem Imperatorem | et Maximilianum Regem Principes Inuictissimos
Asteridos carmen pleno iam lusimus haustu,Quo Turcarum acies et tristia bella canebam
Vexatamque Rhodon partumque ex hoste trophaeum.
Nunc mihi fert animus laudes efferre per orbem
5Caesaris et factum, quo iam se gloria caelo
Tollit et immensum spargit per saecula nomen
Austriacae gentis tam longo stemmate auorum
Nobilis et magno praesentis numine Diui.
Sed mihi pertenues sunt hoc in carmine uires
10Nec sufferre queo magnarum pondera rerum:
Ergo Castalides, praesentia numina uatum,
Ferte pedem mecum facilesque in uota uenite,
Si uestrum ingenti quondam perculsus amore
Sacra fero citharamque mouens plectrumque canorum
15Sedulus ingredior Musarum templa sacerdos.
Tu quoque Cirrhaei, Caesar, mihi numinis instar
Quaeso faue coeptis: tibi si mea plectra mouentur,
Si tua Daphneis cinxit mea tempora ramis
Et me Palladio quondam manus induit auro,
20Qua flectit Naucellus aquas nec gurgite recto
Austriaci placidus labens prope tecta Naonis
Currit in Adriacos amisso nomine fluctus.
Et Tu Sigei custos et nominis auctor,
Maximiane, decus bellorum et gloria Martis,
25Haec quoi nostra sonant diuinos carmina honores,
Ingredere ad citharam et uotis assuesce uocari.
Aspicias uatem iam nunc tua facta canentem,
Non quo terribilem prosternis Teutona uultu
Gallorumque duces et duros caede Sicambros
30Aut Morinos Celtasque truces Batauosque furentis,
Sed quo pacatum moderaris Apolline Martem,
Quom tibi Cecropias resonat facundia uoces
Et loquitur tecum positis Tritonia monstris.
Caesar ut in senium se iam uergentibus annis
35Ire uidet minuique in fesso corpore uires
Ad bellum et duri iuuenilia munera Martis,
Etsi non animi uirtus ita pigruit aeuo,
Ut non spectatis quidnam descendat ab astris
Huc sciat et quantum terris promittat Olympus:
40In longum coepit magnas extendere curas
Sollicitus, regnis obita post morte futurum
Quem statuat regem, quisnam succedat habenis
Imperii currusque regat pacemque per urbes
Componat sceptrumque uigens aetate Quiritum
45Induat ac fidei totum uexilla per orbem
Proferat et saeui concludat limina Iani.
Ceu quondam Libyes pastor confectus ab aeuo
Extremis alium quaerit fugientibus annis,
Quoi tuto committat oues, ne tristibus olim
50Praeda lupis fiant: sic diuus Caesar ob aeuum
Iam grauis et custos hominum tutorque fidelis
Sectae nostratis Christique uicarius alter
Atque secundus apex uoluens in pectore curas
Quaerebat secum, quoi tuto traderet olim
55Romanas aquilas et regni frena secundi,
Ne rapiant hostes, superis ubi cesserit oris,
Seruitioque premant gentis uexilla fidelis.
..........
Et citharae carus nostrae Fuxmaggus et idem
Nunc in Caesarea consultor nobilis aula,
Cui plus indulsit rerum natura creatrix:
Bis senos manibus (grande et mirabile dictu)
Et totidem pedibus digitos produxit alumno.
180..........
Tum senior Caesar placido sic pectore fatur
Concilii expositis longo prius ordine causis:
"Nunc legite ex uobis unum, qui frena secundi
200Succipiat regni et currum moderetur habenis,
Quas ego cedo libens. Nam me iam serior aetas
Admonet et labens fidei res publica nostrae,
Ut mihi succedat, qui fortia munera Martis
Tractet et immensum pacem diffundat in orbem
205Plus aetate uigens. Quoi, dum per fata licebit,
Addam me socium auxiliis: nam grandior aetas
Consilio prodesse potest, si uiribus uti
Non liceat. Pylius sic post duo saecula Nestor
Profuit, iratus quum non pugnaret Achilles,
210Victores caderent Danai." Sic fatus Olympi
Alloquitur regem, quoi parent sidera mundi
Caeruleique maris tractus terraeque iacentes:
"Da pater omnipotens (si non indebita posco),
Qui regat imperium mecum, dum uita manebit,
215Et post fata meas in totum sumat habenas
Regnorum et saeuos pugnis exerceat hostes
Tuteturque fidem, cuius studiosus in oras
Victor Idumaeas Romani insignia sceptri
Proferat ac gentes bello contundat et omnem
220Perfidiam reprimat Solymorumque asserat urbem,
Quae mea cura fuit. scis tu, pater optime rerum
Et sine fine Deus, quondam uoluisse fideles
Nostratis fidei, me auctore et principe, reges
Concilio in magno contra capere arma furores
225Turcarum et saeuas bello conpescere gentes;
Verum aliter uisum fatis. da sancte Deorum
Quod petimus dexterque animis illabere nostris."
Vix ea fatus erat, quum caelo flamma corusco
Arsit et in coetum uisa est descendere longis
230Tractibus et circum rutilos depascere crines,
Maximiane, tuos, capiti et signare coronam.
Agnouere dei numen regemque salutant
Et patri ob tantos cuncti gratantur honores
Imprimisque deo soluunt er ordine grates.
235Tum uarios edunt ludos et fronde coronant
Aedes quisque suas mensisque epulantur opimis,
Perque uias saltant et laeti carmina dicunt.
..........
Hoc tu consilio, factis clarissime Caesar,
465Cessisti nato Sigei regna Quirini.
Pro quo nunc capis arma senex et Martia signa
Tollis in aduersos Belgas stragemque minaris
Excidiumque urbis; caput obiectare periclis
Stat tibi et infestis subito concurrere telis,
470Ni reddant natum Brugae portasque recludant
Satque tibi faciant. Ergo te principe magni
Auctores coeunt et clari Martis alumni
Coniurant urbes Brugarum excidere ferro,
Sternere caede uiros, captiuas ducere matres,
475Vastare igni agros, igni populare penates,
Praedarique domos penitusque extinguere gentem.
Aulide sic quondam tumidis iurauit Atridis
Graecia tota, genus bello delere uetustum
Dardaniasque arces et clarae moenia Troiae.
480Iam quicunque colit pallentia frigora Rheni
Germanasque urbes et fortis Teutonas arces
Ibat in arma furens bello camposque per omnes
Brugarum excurrens praedas rapiebat, et omnis
Igne domos ferroque urbes tristique ruina
485Vastabat Germanus eques propiusque ruebat.
Hac clade impulsi Brugae tibi reddere natum
Constituunt, ueniamque orare ac supplice uoto
Caesaris ante pedes proiecti exposcere pacem.
Ergo humiles adeunt regem portisque reclusis
490Illum assertorem patriae dominumque salutant
Et seruatorem, referentes ordine cuncta
In laudem aeternumque decus, quae gesserat olim
..........
...Per facta haec fortia Brugae
Suppliciter ueniam poscunt regemque precantur:
Per patris imperium, per spes surgentis alumni,
Per caput utriusque et inexorabile fatum,
530Per decus ipsius, per facta futura sub armis
Et famam et laudes uenturumque in saecula nomen,
Per soceri manes, per carae coniugis umbras,
Per cineres matris, per sidera conscia fati
Orant, ut parcat fassis dominamque potentem
535Fortunam agnoscat: sese, qui cetera uincit,
Nunc etiam uincat, cum nec uictoria maior
Esse queat, nec plus laudis paritura per aeuum.
Addunt, magnanimo regi praestantius esse
Incolumes seruare suos, quam caedere ferro,
540Quos iam paeniteat sceleris; pro sanguine posse
Tantas esse preces satis et miserabile fatum.
Sic illi sparsi laceratos puluere crines
Nudatique pedes et uincti guttura fune
Orabant ueniam ac demisso pectora uultu
545Plangebant manibus, uitam pro morte petentes.
Tum rex excepit: "Sileam, quam plurima possem
In uos ferre, uiri. Lacrimas non deprecor istas,
Nec gemitus sperno nec tam pia uerba precantum.
Fortunae inuidiam agnosco. ne flete. libenter
550Hanc ueniam uobis damus et miserescimus ultra,
Quam deceat, si uestra uelim, non uerba, sed ipsa
Facta sequi aut meritas ex uobis sumere poenas.
Sed uos excusant fletus, si fraude doletis
Semota et uere facti uos paenitet isti.
555Quod si per fraudes et me per falsa mouetis
Gaudia, post magni uenientia Caesaris arma
Ultorem sperate Deum; mihi cedere regnis
Et uita, quando uolet haec fortuna, placebit".
Sic breuiter fatus manibus leuat ipse iacentes.
560Continuo laetis implent clamoribus auras
Incenduntque aras uotis et thure Sabaeo
Suppliciterque Deis operantur; et urbe reclusa,
Quo uelit, ire sinunt regem, comitesque sequuntur
Electi turmas et patris signa petentem.
565Quem cum uidisti, bello clarissime Caesar,
Incolumem, lacrimis maduerunt lumina obortis
Et tibi sollicitum tentarunt gaudia pectus:
Quanta olim mouere senem, quum uenit Ulixes
Quattuor expletis per bella, per aequora lustris.
570Tu natum incolumem manibus conplexus utrisque
Oscula anhela dabas: longaeuus qualiter Aeson,
Raptor ut ad patriam Phrixei uelleris urbem
Venit et Ionium pulsauit remige pontum,
Oscula mille dabat post tanta pericula nato
575Victori et superis soluebat uota secundis:
Sic tu Romani, Caesar, iam nominis auctor
Imperiique decus reddebas debita magno
Sacra Deo supplex pro nato sospite ad aras.
..........
Sed mea fessa lyra est, possum nec plectra mouere
Et tua maiores auertunt pectora curae,
620Quas propter longis superasti tractibus Alpis
Italiam uisens, cuius te, Maxime, adorat
Gens Venetum et praesens magnos largitur honores.
Tu mihi testis ades domina legatus ab urbe,
Antoni Bolde, clarissima gloria gentis
625Et spes et Veneti non ultima fama senatus.
Verum tempus erit, quum me tua bella sonantem
Germanasque acies laetus mirabitur orbis,
Quo se cunque dabunt maiores tempore uires
Et sperata meos hilarabunt otia uultus,
630Quae solus prastare potes: qui sponte dedisti
Phoebeas circum crines mihi serpere lauros.
Quare uiue diu, totos et Nestoris annos
Transcendas, uenerande senex, (si iusta precamur)
Tithonique dies, quamuis te regia coeli
635Optet et inuideat terris tua numina, Caesar!
Tu quoque, belligerum quoi nuper tradidit ensem
Caesar et Ausoniae concessit iura coronae,
Viue diu felix et tantis suffice regnis,
Ut te fama uetus longos diffundat in annos
640Et pater in diuos tandemque et in astra receptus
Gaudeat imperii titulis succedere magnis
Et Pallenaeos factis aequare triumphos.
22. elegidion ad Ioannem Fuxmaggum d. Caesaris secretarium
Et tu Castalidum cultor studiose sororum,Phosmogone, haec quondam carmina nostra leges.
Tum dices: "nostro sunt, Caesar, tempore uates,
Ad citharam numeris qui tua facta ferant,
5Otia si dederis totiens sperata Camenis,
Ut tibi securi plectra mouere queant:
Qualis erat quondam uafri laudator Ulixi,
Tunc quom Smyrnaeas scriberet Iliadas,
Qualis et Andinus uates, quom ferret in oras
10Aeneam Latias Iliacosque deos,
Aut quom marmoreis caneret Lucanus in hortis
Ciuili gesta bella nefanda manu,
Aut quom laudaret lepidum Verona Catullum,
Delia bella suum, Cynthia bella suum.
15Carmina proueniunt numeris deducta serenis:
Esuriens certe non bene cantat olor.
Nec magno constant uates: uilissima rerum
Pars, cupide uobis pluris emuntur opes;
Quae pereunt usu, cum longos carmina honores
20Et laudes semper in noua saecla ferant".
Haec pro me dices sacras ad Caesaris aures,
Phosmogone, Austriaci gloria magna soli:
Sic male dispereant, opto, qui crimine falso
Sedibus e tantis te pepulere tuis,
25Inuidia omnipotens et non medicabile uulnus
Sic nunquam laudes aut tua facta premat,
Sic bene possideas diuini Caesaris aures
Et tibi post mortem fama superstes eat.
23. apologeticon ad Bernhardum d. Caesaris scribam
Do quod carmina serius, putatoId causae mihi, Pergeri, fuisse,
Quod non est pretium meis Camenis,
Cum sint Caesareis coquis honores
5Et tibicinibus satis potentes.
An, te oro, esuriet sacer poeta,
Qui de carminibus potest sonoris
Annos addere Caesari Sibyllae
Parcarumque colos diu morari
10Et facta inclita mittere ad nepotes?
Sed mi, dum uigilo, perit papyrus
Et magni emptum oleum uorat lucerna;
Tum uestes nimio teruntur usu,
Insomnes mihi pruriunt ocelli,
15Dum noctes aliis meas repono.
Verum haec nemo hominum mihi resarcit;
Sic grati pereunt dies et anni,
Occultis pedibus uenit senectus,
Dum Phoebum sequor et nouem sorores
20Et plectris ferio lyram sonoris.
Impune, o mala caecitas! canentem
Versus sollicitat furens egestas
Et gratis tamen audiunt poetam.
24. eucharisticon ad diuum Fridericum Caesarem | Imperatorem Romanum
Victor ad Eleos quondam sibi debita camposPost uarios cursus praemia tollit equus,
Ductor agit laetos superato ex hoste triumphos,
Agricola emeritos fronde coronat agros;
5Et nautae saluis imponunt serta carinis,
Rusticus et fesso soluit aratra iugo:
Sic et Phoebeas, studiorum praemia, lauros
Accipit et titulos miles, Apollo, tuus,
Sic Caesar quondam lustris non quinque peractis
10Imposuit capiti laurea serta meo.
Ecce iterum serpunt circum mea tempora lauri
Post totidem annorum lustra peracta mihi.
Ergo bis laurum quondam meruisse uidebor,
Caesaris hoc donum est, haec mea nobilitas,
15Hae mihi diuitiae, sunt haec mea regna, per aeuum
Aeternum uiuam: nil mihi maius erat.
Quare uiue, precor, longissima saecula, Caesar,
Atque tuos uincat nulla Sibylla dies.
Et quia non possum meritas tibi reddere grates,
20Olim digna ferent praemia Castalides.
Nam quom Pierius furor incidet, omnia texens
Caesaris in laudem nobile fabor opus,
Nomen ubi aeternos uiuet mihi Caesaris annos
Auferet et laudes nulla futura dies.
25Addere Musa potest spatiis fatalibus aeuum
Et uitae in longos prodere fila dies.
Dilige Castalias, Caesar, si diligis annos
Et cupis a tota posteritate legi.
25. syncriticon de d. Maximiliano rege Romanorum
Haec quantum excedit uolucrum regina, TonantisArmigera Idaei, nobilis inter aues:
Tantum alios superat reges bellator et armis
Clarus et Austriacis Maximianus auis;
5Quem nunc Sigei decorat diadema Quirini,
Post etiam, diuo Caesare, Caesar erit.
26. hendecasillabi ad Marquardum equitem auratum | et d. Maximiliani regis Romanorum secretarium
Marquarde, Aonidum decus sororumAc laus militiae politioris;
Quoi fas belligerum uidere regem,
Qui sceptrum sibi nactus est Quiritum:
5Carmen Cimbriaci rudis poetae,
In quo Caesaris est tui perennis
Laus et gloria Maximilliani,
Diuinas domini feras ad aures
Et uiuas memor usque et usque nostri;
10Quod si consequar, hoc uidebor omnes
Tam tum sat bene collocasse noctes.
27. Cimbriacus poeta
Christophore, aeterni quod uix capit alta Tonantis,Qui super hos humeros nobile pondus habes:
Ecce decus mundi et stellantis gloria coeli
Dedicat Austriacus hoc tibi Caesar opus.
28. carmen in maledicum
Quidam sordidior meis cloacisEt nunc pauperior meis Camenis,
Cuius nemo patrem potest docere,
Matrem nouit adulter omnis, illud
5Tritamen populi salacioris
Et commune lupanar, ore uersus
Ah demeus! rabido meos lacessit
Nec credit sibi gratias referri,
Quales de genero tulit Lycambes,
10Quales rettulit Hipponax acerbus.
Verum nos etiam procaciores,
Si perget maledicere, experibit!
29. ad d. Bernardum Perger
Aduocat Augustus quotiens, Bernarde, senatum,Ornatur uariis sedula turba modis.
Induit hic tenuem, texit quem Cous, amictum,
Huic placet e Tyrio murice tincta chlamys;
5Atque aliquis multo Crispinum prouocat auro
Coccineaeque trahit syrmata longa togae.
Occulit hic longos auro mitraque capillos,
Ast alius flauam detegit arte comam.
Sic quantum nitidis praecedit quisque lacernis,
10Consilio credit sic quoque posse suo:
Fallimur heu miseri quotiens. sic uana uoluptas!
O quantum differt uestibus ingenium!
