Incipit Ludus Dianae coram Maximiliano rege per Sodalitatem Litterariam Danubianam in Linzio
1 Pennata gesto calcibus uestigiaTectus galero et hac in aula prodeo,
Atlantide olim quem creatum praedicant,
Fidus deorum et qui dearum nuntius,
5Hominum sagax et foederum caducifer:
Mandata uobis iam fero Triuiae deae,
Nemorum latebris et feris quae praesidet,
Uenationis et magistra regia,
Faunis, Satyris, Nymphis comitata agrestibus,
10Siluano, Iaccho et putido Sileno.
Haec Maximo regi est datura Aemilio
Arcum, pharetram, cuspidas, rete et canes,
Sibi offerens uenationum insignia,
Uictamque se dicet per egregium uirum
15Uenationis omnis expertissimum.
Vos auribus sed cuncta nunc prehendite!
Alis leuatus ipse ad astra hinc euolo.
2 3 Caesar, aue, auspicio superum qui dirigis orbem,
Quem decorat Romanus honos, cui uiuida uirtus
20Per uarios casus, per mille pericula rerum
Hoc peperit regnum; gestis qui cedere nescis
Caesaribus priscis, et adhuc meliora supersunt.
Aduenio supplex genubus prostrata sacratis,
Quam coluit crebris aris ueneranda uetustas
25Atque Ephesus memori tot iam per saecula templo
Donauit; Triuiam uates dixere priores.
Mansit honos nomenque meum: mihi numina ruris
Siluanus Satyrique leues Faunique salaces
Et Bacchus socio Sileno in cespite sacrum
30Struxerunt; me magna cohors comitata sororum
Oreadum Dryadumque simul. Solemque niuesque
Pertuleram, inque humeris tot retia ferre sub aestu
Non piguit costisque cutem deducere ceruis.
Nec minus et nostros ornarunt undique postes
35Arcubus et iaculis captiuarumque ferarum
Pellibus et uotis mortales mille uocarunt,
Donec in Austriaca quidam felicior aula,
Ducit Auentina ueteres qui ex arce parentes,
Progenitus. Superans atauos uirtute priores
40Uenatu oppressit siluas cautesque petiuit
Ignotas antehac homini: non ulla ferarum,
Non uolucrum secura colit montisue cacumen
Siue profunda lacus: penetrat montesque lacusque,
Et manibus pedibusque ferox certaque sagitta,
45Siue capit prendens lato uenabula ferro,
Seu iaculum torquet. Rideris, prisca uetustas,
Herculea decorata manu; Calidonius heros
Iam nihil est; quin ipsa uirum uenerata priorem
Ipsa Diana colo, Fauni Satyrique sequuntur
50Siluanusque rudis, Nymphae et generosus Iacchus
Auritoque sedens madidus Silenus asello
Hunc dominum nostrisque choris non amplius haerent.
Et, si me uultus non decipit, ille uideris,
Ille es, Caesar! Ades, uenator maximus ille,
55Quem capreae ceruique timent ursique suesque
Et lupus et nuper tibi missi Aquilone uisontes
Quem fugiunt, qui saepe ferus nemus omne fatigas.
Cedo libens, arcumque meum pharetramque nitentem
Et iaculum capias, Caesar, spoliisque Dianae
60Laetior exultes et, quae tibi munera Mauors
Iam pridem largitus erat crudelis in hostes,
Exerce, his nostris placidus lenisque fruaris.
4 Maxmilianeas, Nymphae, nunc dicite laudes
Et resonet nostro Blanca Maria choro.
65Ducite iucundas, Fauni Satyrique, choreas:
Indulget festis regia tota iocis.
Dedicat hanc Genio Caesar cum coniuge noctem:
O nox perpetuo carmine digna coli!
5 6 Dux, cui Maximium praestant pia sidera nomeN,
70Verus ab aetherio missus mortalibus orbE
Cultor Olympiaci iustique aequique TonantiS,
Iuris amator, oues Christi tua sceptra gubernenT,
Mens uigil, ut caelo populus turbatus apertO
Viuida ad aeterni tandem pius ora trahatuR,
75Serua commissum tibi, ne lupus intret, ouilE.
Iustitiam superos obeuntem hoc orbe relictO
Nobis, qui Austriaco fruimur pastore, remittaS.
Victa diu Ausoniae lugubri moenia uultV
Impia luxerunt et adhuc Insubrica ploranT
80Culmina cristati uanissima proelia GallI.
Tolles laude atauos, si tu, uenerabile numeN,
Occurras Turcorum armis inimicaque castrA
Telis Christicolum superes Martemque tyrannuM
Vrbis abegisti dum tristia bella tumultV.
85Tunde male infidi uenientia perfida TurcI
Agmina et immanis nunc disice daemonis illuD
Maumet robustum pectus, qui bella furorE
Suscitat insano Germana in corpora et armA
Vrbanos Christi cultus perdentia; gestiT
90Bellator, Stygio qui fretus robore, GeseF
Perdere nos regesque pios mandare GehennaE.
Ritus, heu, miseros hominum, quos si ante tribunaL
In nigra perpetui mittendos Tartara fatI
Nos timor admoneat, numquam mortalibus istaC
95Constrictos uideas animos in crimina ferrI,
Intendens licet usque malum draco membra resoluaT,
Perfidus exhaurit matris qui uiscera nostraE,
Enses effodiens, sic undique bella parentuR.
Vexati te iam cessent dominante periclA
100Imperii, inuictum tolletur ad aethera nomeN:
Turgentes Venetos igitur tuque omine lumeN
Attere felici Gallorum ac pectore totO
Motus Helueticae compesce et turbida plebiS.
7 Ducimus inuicto tutam sub principe uitam:
Dux uerus, cultor iuris, mens uiuida, serua
Iustitiam, nobis uicta impia culmina tolles;
Occurras telis urbis, tunde agmina: Maumet
Suscitat urbanos bellator perdere ritus
In nos constrictos intendens perfidus enses;
Uexati imperii turgentes attere motus.
Nestoreos utinam uideat feliciter annos!
Non auro redimita comas mea carmina sunto
105Nec sunt a tanto principe digna legi;
Arte tamen contexta, diu qua nulla fuere
Forsitan in nostris condita temporibus:
Litterae in extremo carmen tibi fine reponunt
Et sex principio carmina, lector, habes.
8 110Siluanus, Satyri, Fauni, Silenus, Iacchus:
Lasciuis pedibus chorea nostra strepet.
Maximus Aemilius, coniunx et Blanca Maria
Cantentur nostris hic et ubique choris.
Viuite felices ambo, dum uita superstes,
115Et locet aetherio uos Deus inde polo!
9 10 11 Rex, qui stemmata Auentina geris sacra,
Salue, Romulidum gloria Caesarum!
Osiris capias et Dionysii
Quondam magnificis gesta laboribus.
120Bacchus nunc uocitor, laetitiae dator,
Impellens animos scribere carmina:
Cantantes Satyros iam tua saecula,
Siluanos faciles capripedes deos,
Silenum madido somniferum mero
125Mecum temporibus perpetuis fero
Cingentes capitis tempora frondeis
Sertis, sunt quibus et pinea pocula.
Hi sunt, qui manibus thyrsigeris petunt
Mecum colliculos celsaque montium
130Laeta uitiferum fronte cacumina.
Sic veni calida laetus ab India
Et Nysam peragrans Niliacam et plagam,
Graiis et Latiis montibus inserens
Radices tenui sub scrobe uitium,
135Dignum perpetuis munus honoribus.
Hinc montes adii laetior arduos
Gentis belligerae monticolas uidens
Germanos, docui et pampineum nemus
Per colles teneris ducere surculis.
140Sic Rhenana mihi culta fuit plaga
Et montosa scabris rura sub Alpibus
Nostris muneribus uitea reddidi
Moenum cum Necaro, cum Cocero et uago
Albin cumque Odera et Bacchifero Sala.
145Rhaeti, Vindelici, Carnioli, Styri
Et longa uirides ualle Carinthii,
Hinc et Austriaci, qua Cetius ferax
Uinosum tumido Danubio caput
Infert uinifluis comminus uuulis,
150Me uineta locis editioribus
Consecrasse sacris carminibus canunt.
Me sic clara Vienna Austriaci soli
A uino nitidum nomen habens bono
Cantat Bacchidicis iam
155Ad quae conueniunt milia plurima
Faunorum, Dryadum et siluicolum deum,
In primis referunt qui meritas pio
Laudes Maxmiliano imperii duci,
Urbem tam celebrem qui sinit orgiis
160Et natale solum muneribus meis
Impleri et fieri Bacchica gaudia.
12 Siqua mihi est uirtus doctrinaque, maxime Caesar,
Imponas capiti laurea serta meo.
Per superos ego iuro tibi et per sceptra Tonantis:
165Cantabo laudes hic et ubique tuas.
13 Regis aeternas resonemus omnes
Incliti laudes, nitidae coronae
Serta quod docto dederat poetae
Sylesitano.
170Tuque susceptum uideas honorem,
Ut sacris dignum facias Camenis
Neue te torpor, furor aut libido et
Quaestus obumbret.
Liber in uastis memorare siluis,
175Ut canas laudes probitate partas
Asper et contra uitiis fauentes
Cornua tollas.
Sic tibi totum celebris per orbem
Fama nascetur rapidum per Histrum,
180Vistulam et duras Codani per undas
Et uada Rheni.
14 15 16 Clarus Auentino quondam qui sanguine cretus,
Iam faueas nostris, Maxmiliane, iocis.
Silenus sedeo pando temulentus asello
185Et negat officium pesque manusque suum.
Est animal, toto quo nullum pigrius orbe
Uiuit, quod tergo corpora nostra gerit,
Pendula demissis cui torpent auribus ora
Et lento graditur bestia pigra pede.
190Aera rugitu clamoso et commouet ore,
Cerberus obscuris ut solet ater aquis,
Officiumque suum duro nisi uerbere discit,
Dum crebro baculo terga relisa sonant.
Illis nunc faueas, rex Maxmiliane, rogamus
195Atque hos Caesareis, rex bone, pasce cibis.
17 18 19 Viuite felices ambo, Caesarque torique
Consors: Nestoreos fata dedere dies.
Caesar, ad occasum felix sis solis ab ortu et
Uiribus inuictis regna solumque tene.
200Multiplicem uariet sobolem tibi Blanca Maria
Et ducibus terras impleat Austriacas.
Tardior extremae cum uenerit hora senectae,
Collocet omnipotens laetus utrumque polo.
Maxmiliane, uale, ualeas iam, Blanca Maria!
205Iam repeto siluas casta Diana meas.
20 Perlege Germanas, rex inuictissime, Musas,
Auspicio crescunt quae modo in orbe tuo,
Has olidi quamuis tetrique odere cuculli
Et quos barbaries mitraque lata grauat,
210Qui nos mordaci rabioso et dente lacessunt
Infamantque suis carmina nostra dolis.
Quodsi de sacris aufferrent carmina libris,
Horae septenae nullius ore forent.
Hos merito spernis nobis tua munera larga
215Distribuens, refouens aere, fauore, lare;
Unde tibi merito pulsant tua plectra Camenae
Et te perpetuo carmine ad astra ferent.
21
