1.
Principis invicti victricia signa MathyaeScribimus: huc assis, Calliopea, precor.
Hic, licet odrisiis semper versetur in armis,
Pyeridum sacros fertur amare choros.
5Christicolum clipeus Turcorum impervius armis,
Magnanimi superat fortia facta patris.
Hostiles acies disrumpit fulminis instar;
Hunc tremit invictus Turcus, ut agna lupum.
Pannonia, exulta foelix sub principe tanto;
10Producunt talem saecula rara ducem.
2. ad librum suum, ut dominum | Petrum Archidiaconum strigoniensem conveniat, | eruditissimum virum, poetae amicum
Illiricos penetrare sinus; per norica saxaPannonias arces, parve libelle, petis.
Strigoniense decus Petrum prius ore salutes,
Qui prosa pariter, carmine quique valet.
5Quem nostra erudiit mecum Florentia mater,
Hunc adeas; tectis accipiere suis.
Etruscae memor urbis erit veterisque sodalis;
Ad regem gressus diriget iste tuos,
Ut non incassum per mille pericla labores
10Tot tibi tam longa sumpseris ipse via.
3. contra lascivos poetas | inventores turpium fabellarum deorum, | licet figmento aliud senserint
Proh scelus infandum! Veteres finxere poetaeDiversa inter se numina multa deum:
Lascivumque Iovem furemque Athlantide cretum
Et Phoebi plures clam rapuisse boves,
5Saturnumque patris secuisse virilia Caeli
Et pulsum nato terga dedisse Iovi,
Bellantesque deos caelo discordibus armis:
Quodque nefas homini est, id tribuere deis!
Ah, quantum nocuit mendosa licentia vatum!
10Hinc omnis labes causaque nata mali est.
Non omnes docti possunt enygmata nosse:
Pro veris vulgo fabula ficta fuit.
Aut si vera Iovis Cretensis facta fuerunt,
Turpia non melius conticuisse fuit,
15Quam mores iuvenum exemplo corrumpere divum?
Et declive malum est perfacilisque via est.
Nos sumus in vitium proni, et mala saepe coherent;
Non decet obscenis texere honesta iocis.
4. quod non muneribus sed mundo corde placetur Deus
Te ne Deum placare putas et fallere donisCredis et immunda mente placere Deo?
Quid frustra niveo condis de marmore templum
Plurimaque ante aras victima caesa cadit?
5Ni prius ex animo sordes et crimina mundes,
Dona precesque tuas respuet ipse Deus.
Gratia cum culpa non sedibus haeret in hisdem:
Oscurat niveas sepia nigra togas.
Nil opus est auro qui continet omnia pugno
10Quique movet digito sydera cuncta suo.
Sinceram mentem nunquam contempsit egeni;
Ipse animus purus victima grata Deo est.
5. quod periurium sit gravissimum peccatum | et a Deo graviter puniatur
Falleris, infoelix! Rides periuria, rides:Teste ne mentitum non pudet esse Deo?
Tu ne Deum sceleris testem, periure, vocasti?
Ah, nescis quae te, perfide, poena manet?
5Non ego deceptus; facti Deus ultor iniqui est;
Ulcisci gravius vix solet ille nihil.
Et merito damnant omnes periuria leges:
Quod magis offendat nil reor esse Deum.
Fas et iura volunt cordis quod lingua sit index;
10Crede mihi, est ipso turpis in hoste dolus.
6. de sacramento corporis Christi
Quisquis inexpliciti sacramentum noscere ChristiCorporis, hic guctas vult numerare maris,
Et totum Occeanum parva concludere fossa
Et caelum pugno continuisse suo.
5Mens stupet, ob magnam caligant lumina lucem,
Quippe infinitum parva bucella tenet.
Totus et in tota est ac parte est integer omni;
Fit panis verbis quinque bucella Deus.
Desinite, haeretici, rationem inquirere: solum
10Ad vitam aeternam sufficit alma fides.
7. nihil est Deo occultum: | solus Deus est scrutator cordis. | Testes angelus et daemon operum nostrum; | gesta in tenebris, in lucem iudicabuntur
Quid facis, infoelix! Latebris te credis inultum?Omnia nuda Deo nilque latere potest;
Intima quin etiam noscit praecordia mentis,
Quaeque animo volvis te prior ille videt.
5Angelus ac daemon testes tua crimina dicent:
Vel minima ante tronum sunt referenda Dei.
Nil prius hic labem culpae deleveris omnem,
Tunc cum daemonibus poena perennis erit.
8. resurrectio Christi ratione naturali | probari non potest, sed fides est potentior | omnium philosophorum ratione
Alma fides Christi, ratione potentior omni,Vim cunctam exsuperat mentis et ingenii.
Discipuli Christum subeuntem limina portis
Viderunt clausis et tetigere manus,
5Confossum tetigere latus; quin mellis et assi
Huic partem piscis contribuere cibum.
Surrexit vere, non hic simulatio vitae est:
Sanguine phantasma et spiritus osse caret.
Talem syderea de nube videbimus omnes
10Iudicii extremi quando erit ima dies.
9. si coelestes opes intui possemus, | humanas certe contemneremus
Stellantis siquis gemmata palatia caeliAspiciat, terrae vilia regna putet;
Ceu quondam Paulus, longe super aethera raptus,
Aurea sub pedibus viderat astra suis,
5Divitias ceu vile lutum contempsit et aurum:
Aeternas animo concipiebat opes;
Sordidus ut pauper, subeat si regia tecta,
Iam piget immundam rursus adire casam.
10. vitare debemus iuramentum, | tanto magis periurium
Si iurare malum est, ubi tu periuria pones?Et semper iuras, nec sine teste Deo!
Esse solet mendax qui iurat sponte, nec unquam
Creditur; haec illos ultio prima manet.
5Vera licet dicas, si iures, falsa putantur,
Ni tu iudicio forte cohactus eris.
11. qui vult esse beatus, observet praecepta Dei
Qui praecepta Dei servaverit omnia, foelix!Is regum ingentes aequiperabit opes.
Hic sibi caelestem aedificat super aethera turrim
Quae secura sibi quaeque perennis erit.
5Quisquis amat Christum, discrimine tutus ab omni est.
Defendente Deo, quid nocuisse potest?
12. contra iactatorem et hypocritam
Stoica verba sonas et virtus semper in ore est;Incipias factis verba probare tuis!
Te similem cytharae, ni feceris, esse sonanti
Convincam; factis consona verba canas!
5Qui vult esse bonus, faciat, mox illa loquatur.
Sic Paulus fecit, fecit et ipse Iesus.
Si tibi lingua tuis fuerit contraria factis,
Perfidiae paenas nequitiaeque dabis.
13. qui vult esse foelix, | fugiat malum et faciat bonum
Esse cupis foelix? Facile est: sine crimine vivas.Sic tibi, te preter, nemo nocere potest.
Coetera cum possint aliunde irrumpere damna,
At sibi dum taxat criminis auctor homo est.
5Libera perdurat nullo cogente voluntas
Aurigaeque instar frena gubernat equi.
14. nihil est virtute formosior
Corporeis cernat virtutem siquis ocellis,Virtutem incipiet preter amare nihil.
Tantus enim splendor formoso fulgurat ore,
Ut mutas etiam cogat amare feras.
5Ast animus noster, terrestri carcere septus,
Terrestres sequitur, quis crucietur, opes.
15. contra calumniantes offitium scribae, | veluti Musarum contagium
Quod sim tyrrheni me carpis scriba Leonis,Dicis et aonios me maculare choros:
"Ocia Pyerides, secessum quaerit Apollo;
Cur facis in medio carmina multa foro?"
5Quid faciam? Nullus Mecenas, Pollio nullus
Praemia nunc doctis vatibus ulla dedit.
Circunstant uxor, nati querulique nepotes,
Et solito fiscus plura tributa petit.
Silius altiloquo cantavit proelia versu:
10Saepe tamen causas egit et ipse foro.
Nos quoque magnanimi ter quinque volumina Carli
Et charae patriae scripsimus historiam.
Siquis Mecenas concederet ocia, tunc me
Aspiceres silvas praeposuisse foro.
16. omnes libertatem et patriam amissam | recuperare nituntur, excepta peccatrice anima
Quisquis ob invidiam patria procul exul agatur,Ad reditum moestus permanet usque suum;
Exquirit solersque vias considerat omnes
Antiquae ut repetat dulcia tecta domi.
5Quid facient homines vitiorum pondere pressi,
Si praeclusa fugam quaerere bruta solent?
Ast anima aethereo deiecta ob crimina caelo
Non curat reditum, sed fugitiva iacet.
Heu, quale amisit regnum, quam perdidit urbem,
10Libera! Nunc atro carcere moeret inops.
17. contra superbos qui propriis meritis | coeli honorem consequi credunt
Quis neget esse nefas celi sibi poscere honoremEt proprio merito praemia tanta sequi?
Hic fastus primum deiecit daemona caelo,
Qui sibi delegit celso Aquilone thronos.
5Participes tamen esse Dei regnique superni
Possumus; hoc Christi gratia magna dabit.
Quisquis amat Christum solum caeli incola fiet;
Rivalem patitur non Deus esse sibi.
Vult Deus ut nitido sit amans fulgentior auro;
10Vel minimam Iesus respuit ille notam.
18. cur amantes pallescunt | et in rebus amatis convertuntur
Scis quia pallet amans? Alieno in corpore vivit.Egrediente anima, pectora pallor obit.
Et merito attonitum et sine sensu cernis amantem:
Mens abit et sequitur semper amoris iter.
5Vertitur omnis amans, mihi crede, in rebus amatis:
Foemina diligitur? Foemina amator erit.
Aurum diligitur? Fulvum vertetur in aurum.
Diligitur Christus? Christus amator erit.
Si vis ergo Deus fieri, vis incola coeli,
10Toto animo et tota dilige mente Deum.
19. cur rus Ugolinus petat, relicta urbe
Inquiris causam, sociis atque urbe relicta,Cur villae Aequoreae sordida tecta petam;
Me segnem vilemque vocas, industria cum sit
Nota mea, atque urbis possit habere decus.
5"Tu ne armenta viris preponis et urbibus agros?
Non cives, sed erit rustica turba comes".
Ignoras ruris quam sit iocunda voluptas,
Quam suave in silvis Calliopea canat.
Hic dictante mihi modulabor carmina Phoebo,
10Eripiet mentem cura nec ulla meam.
Et iam tempus adest victricia pandere bella
Et Carlo extremam iam posuisse manum;
Prodire in lucem iam nostra epigrammata poscunt:
Sunt prius in certos distribuenda libros.
15Vix semel invitus Romam accedebat in anno
Campanis latuit cum Maro solus agris.
Musarum me raptat amor, non gloria vulgi;
Quasque omnes cupiunt, non ego miror opes.
20. de Academia, Platonis villa, et Equorea Verini
Doctrinae officeret ruris ne blanda voluptas,Pestiferos sapiens atticus emit agros,
Discendi ut solo iuvenes caperentur amore,
Ut fieret frugi sobria vita magis.
5Sic meruit foelix aeternum Academia nomen
Et nulli fama villa secunda fuit.
Aequorea est nobis Caiano proxima colli
Villa vetus, prisci, tecta paterna, lares,
Quos rigat aeternis rivus gelidissimus undis;
10Non hic pegaseo nomen habere sinit.
Hunc ego crediderim et fama est, Helicone relicto,
Pyeridum sacros nunc habitare choros.
21. contra maledicum et aliena vitia perscrutantem
Quam nimium cernis nitido procedere vultu,Ad moechum haec (subito) dirigit (inquis) iter.
Quae nullo faciem depinxit squalida fuco,
Hypocritam carpis, nunc sine mente vocas.
5Quae ridet, fatuam dicis; si fronte severa est,
Torva haec caucaseae tygridis ora gerit.
Si loquitur, garrire putas; sin rarius inquit,
Silvestri damnas rusticitate rudem.
Vicinum an nescis vitium virtutibus esse?
10Quid non lingua potest carpere iniqua boni?
Si renes solusque Deus praecordia noscit,
Dic mihi, quo mens est indice nota tibi?
22. de laudibus sui saeculi | et de ingratitudine principum
Artem nutrit honor cunctique cupidine laudisContendunt primae sortis habere locum.
Debita virtuti si desint praemia, nullos
Artibus invenies invigilare bonis.
5Tam claris ornata viris nunc saecula cum sint,
Cur dantur meritis dona minora suis?
Nunc sunt philosophi insignes doctique poetae,
Plurimus orator, plurimus historicus.
Cum saeclis nostris Augusti tempora cedant,
10Deficit Hetruscis solus hetruscus eques.
23. de pictoribus et scultoribus florentinis | qui priscis graecis equiperari possunt
Prothogenem Rhodii tabula mirantur in una:Vix annis illam pinxerat ille decem.
Nicomacus contra velox monimenta poetae
Egregium parvo tempore fecit opus.
5Parrhasiusque ephesus sic mira excelluit arte,
Simitriae primum cui tribuere decus.
Hos olim multis produxit Graecia saeclis,
Et paria ingeniis dona fuere suis.
At nunc pictores huius si temporis omnes
10Vidisset, quanta hos Graecia laude canat!
Quos uno una parens genuit, Florentia, saeclo,
Quos ausim grais aequiperare viris.
Sunt gemini insignes Pullo cognomine fratres,
Quorum alter pictor, scultor uterque bonus.
15Spirantes fundit vultus Antonius aere
Signaque de molli vivida fingit humo.
Nec minor est Phydia noster Verrochius: uno
Hoc superat, quoniam pingit et aera liquat.
Quis fuerit scultor nostra Donatus in urbe,
20Testantur nomen, vivida saxa, suum.
Nec Desiderio spiranti marmore maior
Thebanus Scopas Prassitelesque fuit.
Aequarique sibi non indignetur Apelles
Sandrum: iam notum est nomen ubique suum.
25Eracleota licet Zeusis bene pinxeris uvas,
Haud tamen est tuscus Vincius arte minor.
Nec te pictoris sobolem, memorande Philippe,
Praeteream: primum dignus habere locum.
Sed longum numerare omnes, nec temporis huius,
30Quorum cum tabulis fama perennis erit.
24. quanta sit aviditas requirendi Deum
Ut cervus sitibundus aquam fontemque requirit,Sic anima ad Christum nunc mea quaerit iter.
Arrida ceu tellus caeli desiderat imbrem,
Sic rorem expectant arrida corda Dei.
25. Deus non est auctor culpae in aliquo, | sed penae exactor
Crimina si iustis punit Deus omnia poenis,Non igitur nostri criminis auctor erit.
Non culpae causa est, sed penae acerrimus auctor;
Non mala, sed poenas exigit ipse Deus.
26. de laudibus Danthis Aldigherii florentini, | poetae praeclarissimi
Quisquis inexpliciti divina volumina DanthisPellegat, hoc dicet doctius esse nihil.
Quicquid Aristoteles, quicquid sacra pagina dicit
Cantavit, tusco disposuitque pede.
5Virgiliumque aequat, prisco nec cedit Homero,
Et mathematicis ille vel ille minor.
Salve, tyrrheni decus immortale Leonis!
Salve, pierii fama decusque chori!
27. in laudem Francisci Petrarchae, | poetae florentini eloquentissimi
Carmina facundi releget qui tersa Petrarchae,Dicet pindaricos aequiperasse pedes,
Torrentis de more ruat cadmeius heros
Et licet ingenti spiritus ore tonet.
5Romano romana pede et Carthaginis arma
Scripsit, sed tusco clarior ore nitet;
Primus et in lucem post annos mille latinam
Restituit linguam restituitque decus.
28. de Marsilio Ficinio florentino, | platonico doctissimo
Verterat aeternum Ficinius ipse PlatonaIn Latium; nobis non satis istud erat,
Ni silva e magna, perplexa enygmata solvens,
In breviore libro disposuisset opus.
5Inspexitque animum penitus mentemque Platonis
Ausoniisque viris ista legenda dedit.
Memphitici vertit divina volumina vatis
Vix iuvenis; iam tunc nomine clarus erat.
Fecit et egregium de relligione volumen,
10Convincens Christi vera fuisse sacra.
Scribit adhuc longumque extendit nomen in aevum;
Fama perennis erit, sit sibi longa dies.
29. ad Christophorum Landinum, | poetam et rhetorem florentinum insignem
Insignis rhetor lingua, Landine, canora,Ceu patri debet nostra iuventa tibi.
Fidus es interpres vatum, Landine poeta;
In dubio prosa promptior an ne pede es.
5Explicuit nobis oscura volumina Danthis
Eternaeque animae nobile fecit opus.
Explicuit Flaccum et magni figmenta Maronis,
Et scripsit lyrico carmina multa pede,
Et teneros elegos scripsit de more Properti,
10Quis Sandrae nomen notius est Helene.
Pyeridum, Landine, decus, tibi Nestoris annos
Exhibeat vacuis parca benigna colis.
30. ad amicum, quo pacto valitudinem conservet
Qui superare cupis cumeae saecula vatisParcarumque omnes evacuare colos,
Inmites nunquam arrodant tua pectora curae;
Sit modicus somnus, sit tibi rara Venus.
5Nil nimium cupias; epulis sit mensa modestis;
Non externa tuam temperet uva sitim,
Sed modica et mista et nostris in montibus orta.
Non caro, sed faciles praebeat herba dapes.
Ad plenum nunquam ventrem saturabis hiantem:
10Ponatur stomaco sarcina parva tuo.
Ocia vitabis nimis enervantia corpus;
Et nimius ledit corpora fessa labor.
Sis letus, pestem fugias, serusque redibis;
Ne ve gulam irrites: sit coquus ipsa fames.
15Effugiant auram sudore madentia membra:
Nanque cohit laesus frigore saepe cruor.
Haec faciens, vinces longevi Nestoris annos;
Vix solvet corpus longa senecta tuum.
31. ad Bernardum Adimarium amicissimum
Adimar, electos inter numerande sodales,Accipe Verini carmina pauca tui.
Ne doleas ad te quod raro epigrammata mittam;
Da veniam nobis: scribis et ipse nihil.
32. ad Bernardum Adimarium, | de commoditatibus iuvenum sui temporis | ad studia humanitatis
Si nunc tam claros cernis, Bernarde, poetas,Non mirum, si nunc cernis et hystoricos.
Oppida Cecropidum prisci petiere Quirites,
Discere socraticos cum voluere libros
5Et linguam graecam et magnos cognoscere vates,
Et quicquid grai composuere viri.
Romani iuvenes didicere in Pallados urbe;
Exhibuit doctos rhetoras ipsa Rhodos.
At divum ritus et sacri fulminis artes,
10Attica Syllanidum verba propago refert.
Non opus est graias nostris petere amplius urbes;
Doctrinis variis hic vigilare licet.
Est hic Landinus magnique interpres Homeri,
Musarum aeternus Politianus honor,
15Retor et insignis facundo Fontius ore,
Marsiliusque hic est, alter et ipse Plato.
Est hic Demetrius doctis oriundus Athenis,
Enodans quicquid scripsit Aristoteles.
Ni tibi defueris, Syllae generosa propago,
20Romanos poteris equiperare patres.
33. de ingratitudine hominum adversus Deum
Firmavit terram Deus atque extendit Holympum;Ornavit miris rebus utrunque locum.
Arboribus sua poma dedit, sua gramina campis
Aridaque infusis arva rigavit aquis.
5Plurimaque accendit sublimi lumina caelo,
Esset ut alterna lampade clarus apex.
Mensque data est homini cunctis prestantior astris;
Nanque animus vera est noster imago Dei.
Omniaque imperio nostro parentia fecit
10Subiecitque hominum sub pede cuncta Deus.
Nos tamen ingrati, post munera tanta recepta,
Ulterius petimus praemia plura dari.
34. qui se non odit propter Christum | et non est mundus, foelix esse non potest
Ille mihi foelix ac rege beatior omni est,Qui corde et puro diligit ore Deum.
Qui se non odit Crucifixi propter amorem,
Ille mihi indignus visus amore Dei est.
35. debet homo non tanquam mercennarius, | sed tanquam filius Patri Aeterno servire et parere
Quid dicis, quid ineptis, homo? Quid munera poscis?Servili nati conditione sumus,
Serviat ut Domino et Christi praecepta sequatur;
Aeterni servum sit satis esse Dei.
5"Munera magna Deus dabit" inquis "et incola fiam
Mox caeli"; meritis non dabit ista tuis!
Magnificus veluti, non quod mereamur habere,
Rex famulis fidis maxima dona dabit.
Non viles servos, sed pignora chara vocavit,
10Fecit et haeredes participesque sui.
36. qui servit alicui mercede et non amore, | non est dignus amari ab eo
Qui non mercedis studio, sed amore placendiObsequitur, domino charior ille suo est.
Maiorique Deus reddet sibi foenore fructum;
Praemia perspecta multiplicata fide.
37. non debemus perscrutari arcana iudicia Dei, | murmurantes de foelicitate improborum
Quid quereris? Cur saepe negas mortalia curaeEsse Deo? Videas cum mala multa bonis,
Attollique malos cernas in culmine rerum
Depressosque bonos? Respicit ista Deus.
5Unde nefas tantum audaci prorumpit ab ore,
Iudicium ut tentes, improbe, nosse dei?
Tu vilis vermis, tu parvus homuncio cum sis,
Arcana inquires, ambitiose, Dei?
38. ad Franciscum amicum, | cupientem scire causas inundationis Nili
Memphiticis nuper veniens Franciscus ab oris,Niliacae causam scire volebat aquae:
"Cur tegitur Nili Egyptus stagnantibus undis,
Illic si nullis imbribus arva madent?"
5Cum rapidus torret flaventes Syrius agros,
Aethiopum num tunc intepuere nives?
Aethesiis nunquid velut obice flantibus amnis
Auctus, limosis omnia replet aquis?
Antipodum ne imis bruma caput exerit oris
10Aestatisque ad nos tempore portat aquas?
Veri causa latet; nemo vidisse fatetur
Caelestis fluvius traxerit unde caput.
39. de iniquo iudicio Pythii Apollinis | inter Dorilaum et Archelaum
Quem bello Dorilaus sparthanus coeperat agrum,Hunc sibi respondens iussit Apollo dari.
Archelaus partem predae campique petebat;
Arbiter at partem Phoebus utranque petit.
5Hoc aliquis nostrum si dixerit, improbus esset;
Sed, postquam fecit Pythius, ergo placet.
40. de nequitia Iovis cretensis, | quem stulta gentilitas regem deorum coluit
Formosum ut vidit Ganimedem Iupiter Ida,Hunc aquilae raptum vexit ad astra pede,
Submotaque Hebe multumque fremente sorore
Pincernam hunc fecit participemque thori.
5Agnovit Ledam sub pennis moechus oloris;
In Danae fulvo decidit imbre sinum.
Nil agis, Acrisii: custodes, moenia, turres
Vincit et armatos aurea virga duces.
Europam torvi rapuit sub imagine tauri:
10Pars orbis stupro tertia nomen habet!
Saturnumque patrem regno, crudelis, abegit:
Et Superum rector dicitur atque pater.
Tanta ne mortales tegit ignorantia veri
Ut parricidae sint data templa Iovi,
15Ut veteres regem terrae caelique putarint
Qui tam deformi crimine notus erat?
Non scelus hoc ingens, non est dementia summa,
Quod sit turpe viris, id dare caelicolis?
41. coeteri dii falsi sunt; | solus Christus est verus et unicus Deus
Ob galeam inventamque hastam, coluere PelasgiPallada, divinum ceu docuisset opus.
Mars quia bellipotens evertat funditus urbes,
Sunt illi in multis templa dicata locis.
5Arcades insignem coluere Athlantida furtis;
Primitias Veneri cypria virgo dabat.
Quid tibi sarmaticae narrem fera sacra Dianae?
Grata deae fuerat victima caesus homo.
Quid tibi mille deos referam ritusque sacrorum?
10Invenere suum crimina quaeque deum.
Plurima quid narrem stulti portenta Canopi,
Cui taurus numen, cui cocodrillus erat?
Affulsit tandem Christi mortalibus astrum,
Ostendens vera relligione deum.
42. nudi nascimur; nihil hinc reportabimus
Tu nihil huc nascens materno e ventre tulisti,Et nihil hinc alio, cum moriere, feres.
Nudi nascuntur, nudi morientur et omnes;
Quas tenet obsessas quisque relinquet opes.
43. sumus hic peregrini, | et nemo perdit quod non habuit
Quid fles, quid quereris? Patriis procul exul ab oris,Te miseram externam quaerere dicis opem.
An patria hic ulla est? Peregrini huc nascimur omnes!
Quod non accepit, perdere nemo potest.
5Qui praesentis amat fugientia gaudia vitae,
Eternae patriae hic hostis et exul erit.
44. ignavi principis impossibile est | non esse milites et servos pigros et desides
Nunquam alacer servus domini reperitur inertis;Ignavi an miles principis acer erit?
Qualescunque ducis mores sunt, turba sequetur;
Iniusti domini servus iniquus erit.
5Maiora expectent proceres tormenta rapaces,
Exemplis populo qui nocuere suis.
45. nihil violentum est perpetuum, | et peccati semper est finis pessimus
Non est, crede mihi, violenta potentia longaCriminaque eventum non habuere bonum.
Principiique mali peior solet exitus esse;
Peccatum foelix non solet esse diu.
5Esse solet maior casus de montibus altis,
Et ducibus raro mors sine caede fuit.
46. in maledicum qui putabat rem facilem | esse poetam bonum
Esse putas parvi ingenii componere versus?Non nego, sed magni est scribere multa bene.
Egregius vates multum sudavit et alsit;
Abstinuit Baccho, vix sibi nota Venus.
5Saepe vigil totam scribendo carmina noctem
Ducit; pro molli bibliotheca toro est.
Non est vendibilis, non mercennaria virtus
Est poesis; solum praemia fama datur.
Invigilant studiis nulli, si praemia demas;
10Munere sublato, non iuvat ipse labor.
47. ad amicum, ne superbiat prospera fortuna
Si tibi nunc vultu arridet fortuna sereno,Cras forsan pluviam nubilus Hauster aget.
Deponas fastum! Nulli est fortuna perennis:
Motat enim alternas, irrequieta, rotas.
5Vidi ego post longam consurgere bella quietem,
Bellorum et finis pax quoque saepe fuit.
Aequo animo sortem fortis tolerabit utranque;
Solonis memori pectore verba tene.
48. nihil est iocundius amicitia, | conservatrice humanae societatis
Siquid amicitia credis iocundius esse,Falleris: humani est foederis una fides.
Quisquis amicitiam tollit, civilia bella
Seminat; hic odii seva venena parit.
5Quid tu iocundo potes equiperare sodali,
Quo sine nil poterit dulcius esse tibi?
Tu veterem et fidum spernis, crudelis, amicum,
Et cum fortuna vertis amicitiam!
49. ad Demetrium atticum philosophum
Demetri, argivae pereuntis gloria linguae,Etruscam pubem non sinis esse rudem.
Per te iam graie loquitur syllana iuventus;
Cecropium nostra surgit in urbe decus.
5Ipse, licet Danaum subverterit opida Turcus,
Et quamquam obruerit tot monimenta virum,
Diluvio tamen ex illo ceu naufragus ad nos
Venisti: non dum Graecia tota perit.
Romani cecidere duces geticoque furore
10Per septem iacuit martia Roma dies.
Romanum eloquium nullae evertere procellae;
Sed quae doctrinae vis nocuisse potest?
Tu quoque divini interpres facunde Platonis,
Enodas quicquid scripsit Aristoteles.
15Et merito exsolvit tuscus salaria fiscus,
Virtuti ut dentur praemia digna tuae.
Desine subversae patriae deflere ruinam;
Noster eris: patria est quaelibet ora bonis.
50. epitaphium Theodori Gazis atheniensis, | graeci ac latini sermonis pariter doctissimi
Hic situs est Gazes Theodorus, gloria linguaeGraiorum, pariter Romulidumque decus.
Traduxit nullus facundior ore diserto,
Socraticos faciens verba latina libros.
5Interpres fidus, sermonem norat utrunque;
Non alter terso doctior ore fuit.
51. ad Marianum Pomicellum | heremitam augustinensem, | eloquentissimum ac sanctissimum virum
Tarsensis sequeris magni vestigia Pauli,Eloquio populis dum, Mariane, tonas.
Tu quoque thebeum Paulum sectaris: utroque
Diversae vitae fungeris offitio.
5In silvis monacus sis quamquam Antonius alter,
Vita illic soli proderit ista tibi.
Quod si tu crebro medias accesseris urbes,
Profueris multis profuerisque tibi.
52. ad eundem Marianum
Exhorrent versus quidam carpuntque poetasEt tristi damnant nostra supercilio.
Tu vero instar apum per prata virentia vatum
De flore innumero dulcia mella legis.
53. ad librum suum, ut Franciscum briscensem, | medicum regis Mathyae, conveniat, | qui deducet eum ad regem
Fessus ab etruscis Budam cum finibus hospesIntraris, subito regia tecta petes.
Sed prius inquires Francisci limen et edes
Briscensis medici, qui tibi fidus erit.
5Non illis alter medicus prestantior oris
Fertur, cui regis credita saepe salus.
Hic faciles aditus et mollia tempora regis
Sedulus ostendet, parve libelle, tibi.
