22.
quid ego nunc argumentis huic crimini, quae sunt innumerabilia,
resistam? possum dicere mores M. Caeli longissime
a tanti sceleris atrocitate esse disiunctos; minime esse
credendum homini tam ingenioso tamque prudenti non
venisse in mentem rem tanti sceleris ignotis alienisque
servis non esse credendam1. possum etiam alia2 et ceterorum
patronorum et mea consuetudine ab accusatore perquirere,
ubi sit congressus cum servis Luccei Caelius, qui ei fuerit3
aditus; si per se, qua temeritate! si per alium, per quem?
possum omnis latebras suspicionum peragrare dicendo;
non causa, non locus, non facultas, non conscius, non perficiendi,
non occultandi malefici spes, non ratio ulla, non
vestigium maximi facinoris reperietur.
[54]
sed haec quae sunt
oratoris propria, quae mihi non propter ingenium meum
sed propter hanc exercitationem usumque dicendi fructum
aliquem ferre potuissent, cum a me ipso elaborata4 proferri
viderentur, brevitatis causa relinquo omnia. habeo enim,
iudices, quem vos socium vestrae religionis iurisque iurandi
facile esse patiamini, L. Lucceium5, sanctissimum hominem
et gravissimum testem, qui tantum facinus in famam atque
in6 fortunas suas neque non7 audisset inlatum a M. Caelio8
neque neglexisset neque tulisset. an ille vir illa humanitate
praeditus, illis studiis, illis artibus9 atque doctrina illius
ipsius periculum quem propter haec ipsa studia diligebat,
neglegere potuisset et, quod facinus in10 alienum hominem
intentum11 severe acciperet, id omisisset curare in hospitem12?
quod per ignotos actum si comperisset13 doleret, id a suis
servis14 temptatum esse neglegeret? quod in agris locisve15
publicis factum reprehenderet, id in urbe ac domi suae16
coeptum esse leniter ferret? quod in alicuius agrestis periculo
non praetermitteret17, id homo eruditus in18 insidiis doctissimi
hominis dissimulandum putaret?
[55]
sed cur diutius vos,
iudices, teneo? ipsius iurati religionem auctoritatemque
percipite atque19 omnia diligenter testimoni verba cognoscite.
recita. “L. Luccei testimonium20.” quid exspectatis amplius?
an aliquam21 vocem putatis ipsam pro22 se causam et veritatem
posse23 mittere? haec est innocentiae defensio, haec ipsius
causae oratio, haec una24 vox veritatis. in crimine ipso nulla
suspicio est, in re nihil est argumenti, in negotio quod actum
esse dicitur nullum vestigium sermonis, loci, temporis;
nemo testis, nemo conscius nominatur, totum crimen profertur
ex inimica, ex infami, ex crudeli, ex facinerosa, ex
libidinosa domo. domus autem illa quae temptata esse25
scelere isto nefario dicitur plena est integritatis, dignitatis26,
offici, religionis; ex qua domo recitatur vobis iure iurando
devincta auctoritas, ut res minime dubitanda in contentione
ponatur, utrum temeraria, procax, irata mulier finxisse
crimen, an gravis sapiens moderatusque vir religiose testimonium
dixisse videatur.
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
1 credendam bg2: credendum (-u- in ras. P) Pπψ
4 elaborata ς, Ant. Augustinus: laborata Pπψ
6 in famam atque in (in om. δ) σδ: infamat atque Pπ
9 illis artibus Tς, Lambinus: artibus Pπδ
13 si comperisset Tς: cumpetisset Pg1e: comperisset g2δ: cum comperisset h
15 locisque T
16 domi suae Tς: suae domi Pπδ
17 praetermitteret Tςb1e: prae||mitteret Pg1 (per- g2): postmitteret b2hψ
19 percipite atque om. T
20 L. Luccei test. T: test. Luccei Pπδ
21 aliam Ernesti
22 Pro (-ro m. 2 in ras.) se P: posse pro se h
23 posse possem.
24 una viva Pluygers
M. Tullius Cicero. M. Tulli Ciceronis Orationes: Recognovit brevique adnotatione critica instruxit Albertus Curtis Clark Collegii Reginae Socius. Albert Curtis Clark. Oxonii. e Typographeo Clarendoniano. 1908. Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis.
The National Endowment for the Humanities provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.