M. Tullius Cicero, On Pompey's Command
Albert Clark, Albert Curtis Clark, Ed.

quid tam novum quam adulescentulum¹ privatum exercitum difficili rei publicae tempore conficere? confecit. huic praeesse? praefuit. rem optime ductu suo gerere? gessit. quid tam praeter consuetudinem quam homini peradulescenti cuius aetas a senatorio gradu² longe abesset imperium atque exercitum dari, Siciliam permitti atque Africam bellumque in ea provincia³ administrandum? fuit in his provinciis singulari innocentia, gravitate, virtute, bellum in Africa maximum confecit, victorem exercitum deportavit. quid vero tam inauditum quam equitem Romanum triumphare? at eam quoque rem populus Romanus non modo vidit sed omnium etiam⁴ studio visendam et concelebrandam⁵ putavit. [62] quid tam inusitatum quam ut⁶, cum duo consules clarissimi fortissimique essent, eques Romanus ad bellum maximum formidolosissimumque pro consule mitteretur? Missus est. quo quidem tempore cum esset non nemo in senatu qui diceret 'non oportere mitti hominem privatum pro consule,' L. Philippus dixisse dicitur 'non se illum sua sententia pro consule sed pro consulibus mittere.' tanta in eo rei publicae bene gerendae spes constituebatur ut duorum consulum munus unius adulescentis virtuti committeretur. quid tam singulare quam ut ex senatus consulto legibus solutus consul ante fieret quam ullum alium⁷ magistratum per leges capere licuisset? quid tam incredibile quam ut iterum⁸ eques Romanus ex senatus consulto triumpharet? quae in omnibus hominibus nova post hominum memoriam constituta sunt, ea tam multa non sunt quam haec quae in hoc uno homine vidimus⁹. [63] atque haec tot exempla tanta ac tam nova profecta sunt in eodem homine¹⁰ a Q. Catuli¹¹ atque a¹² ceterorum eiusdem dignitatis amplissimorum hominum auctoritate.