9.
Servius hic nobiscum hanc urbanam
militiam respondendi, scribendi, cavendi plenam sollicitudinis
ac stomachi secutus est; ius civile didicit, multum
vigilavit, laboravit, praesto multis fuit, multorum stultitiam
perpessus est, adrogantiam pertulit, difficultatem exsorbuit;
vixit ad aliorum arbitrium, non ad suum. Magna laus et
grata hominibus1 unum hominem elaborare in ea scientia
quae sit multis profutura.
[20]
quid Murena interea? fortissimo
et sapientissimo viro, summo imperatori legatus,
L. Lucullo, fuit; qua in legatione duxit exercitum, signa
contulit, manum conseruit, magnas copias hostium fudit2,
urbis partim vi, partim obsidione cepit, Asiam istam refertam3
et eandem delicatam sic obiit4 ut in ea neque avaritiae
neque luxuriae vestigium reliquerit, maximo in bello sic est
versatus ut hic multas res et magnas sine imperatore gesserit,
nullam sine hoc imperator. atque haec quamquam
praesente L. Lucullo loquor5, tamen ne ab ipso propter
periculum nostrum concessam videamur habere licentiam
fingendi, publicis litteris testata sunt omnia, quibus L. Lucullus
tantum laudis6 impertiit7 quantum neque ambitiosus
imperator neque invidus tribuere alteri in communicanda
gloria debuit.
[21]
summa in utroque est honestas, summa
dignitas; quam ego, si mihi per Servium liceat, pari8 atque
eadem in9 laude ponam. sed non licet; agitat rem
militarem, insectatur totam hanc legationem, adsiduitatis
et operarum harum cotidianarum putat esse consulatum.
'apud exercitum mihi fueris' inquit; 'tot annos forum10 non
attigeris; afueris tam diu et11, cum longo12 intervallo veneris,
cum his qui in foro habitarint13 de dignitate contendas?'
primum ista nostra adsiduitas, Servi, nescis quantum interdum
adferat hominibus fastidi, quantum satietatis. mihi
quidem vehementer expediit14 positam in oculis esse gratiam;
sed tamen ego mei satietatem magno meo labore superavi
et tu item15 fortasse; verum tamen utrique nostrum desiderium
nihil obfuisset.
[22]
sed ut hoc omisso ad studiorum atque
artium contentionem revertamur, qui potest dubitari16 quin
ad consulatum adipiscendum multo plus adferat dignitatis
rei militaris quam iuris civilis gloria? vigilas tu de nocte
ut tuis consultoribus respondeas, ille ut eo quo17 intendit
mature cum exercitu perveniat; te gallorum, illum bucinarum
cantus exsuscitat; tu actionem instituis, ille aciem
instruit; tu caves ne tui consultores18, ille ne urbes aut
castra capiantur; ille tenet et scit ut hostium copiae, tu
ut aquae pluviae arceantur; ille exercitatus est in19 propagandis
finibus, tuque in20 regendis.
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
1 hominibus omnibus Richter
3 refertam χ2ψ: repertam (repara- ω) cett.
5 loquor s, Ernesti: loquar mei
6 tantum huic laudis Halm
7 impertiit Lambinus: impertit codd.
8 pari parem Bake
9 eadem in Lambinus: in eadem codd.
10 tot annos, forum Halm: tot annis Quintil v. 13. 27
11 et Quintil.: ut codd.
12 cum tam longo Quintil.
13 habitarint σπψ1ω: habitarunt Aχψ2, Quintil.
14 expediit Lambinus: expedit codd.
15 item Orelli: idem codd.
16 potest dubitari Beroaldus: potest dubitare codd: potes dubitare Zumpt
17 ille vero ut quo B contendit Quintil. ix. 2. 100 (idem intendit ix. 3. 32)
18 consultores tui Quintil. ix. 3. 32
19 exercitatur in Quintil.
M. Tullius Cicero. M. Tulli Ciceronis Orationes: Recognovit brevique adnotatione critica instruxit Albertus Curtis Clark Collegii Reginae Socius. Albert Curtis Clark. Oxonii. e Typographeo Clarendoniano. 1908. Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis.
The National Endowment for the Humanities provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.