22.
[60]
respirare visus est quod non alius potius diceret. coepi dicere.
Vsque eo animadverti, iudices, eum iocari atque alias res agere ante
quam Chrysogonum nominavi; quem simul atque attigi, statim homo
se erexit, mirari visus est. intellexi quid cum pepugisset1. iterum ac
tertio nominavi. postea homines cursare ultro et citro non
destiterunt, credo, qui Chrysogono nuntiarent esse2 aliquem in civitate3
qui contra voluntatem eius dicere auderet; aliter causam agi atque
ille existimaret, aperiri bonorum emptionem, vexari pessime
societatem, gratiam potentiamque eius neglegi, iudices diligenter
attendere, populo rem indignam videri.
[61]
quae quoniam te fefellerunt4,
Eruci, quoniamque vides versa esse omnia, causam pro Sex. Roscio, si
non commode, at libere dici, quem dedi putabas defendi intellegis,
quos tradituros sperabas vides iudicare, restitue nobis aliquando
veterem tuam illam calliditatem atque prudentiam, confitere5 huc ea
spe venisse quod putares hic latrocinium, non iudicium futurum.
de parricidio causa dicitur; ratio ab accusatore reddita non est quam
ob causam patrem filius occiderit.
[62]
quod in minimis noxiis et in his
levioribus peccatis quae magis crebra et iam prope cotidiana sunt vel6
maxime et primum quaeritur, quae causa malefici fuerit, id Erucius in
parricidio quaeri non putat oportere. in quo scelere, iudices, etiam
cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se
congruere videntur, tamen non temere creditur, neque levi
coniectura res penditur, neque testis incertus auditur, neque
accusatoris ingenio res iudicatur. cum multa antea commissa
maleficia, cum vita hominis perditissima, tum singularis
audacia ostendatur necesse est, neque audacia solum sed summus
furor atque amentia. haec cum sint omnia, tamen exstent oportet
expressa sceleris vestigia, ubi, qua ratione, per quos, quo tempore
maleficium sit admissum. quae nisi multa et manifesta sunt,
profecto res tam scelesta, tam atrox, tam nefaria credi non potest.
[63]
Magna est enim vis humanitatis; multum valet communio sanguinis;
reclamitat istius modi suspicionibus ipsa natura; portentum atque
monstrum certissimum est esse aliquem humana specie et figura qui
tantum immanitate bestias vicerit ut, propter quos hanc suavissimam
lucem aspexerit, eos indignissime luce privarit, cum etiam feras inter
sese partus atque educatio et natura ipsa conciliet.
This text is part of:
Search the Perseus Catalog for:
Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
M. Tullius Cicero. M. Tulli Ciceronis Orationes: Recognovit brevique adnotatione critica instruxit Albertus Curtis Clark Collegii Reginae Socius. Albert Curtis Clark. Oxonii. e Typographeo Clarendoniano. 1908. Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis.
The National Endowment for the Humanities provided support for entering this text.
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.