[297]
[298] diverso interea haec est prooeconomia. ait enim, Aeneam non fuisse proditorem, sed propter longinquitatem domus et tarde bella cognovisse, et facilius evitasse discrimen.
[299] magis atque magis iteratione sermonis facit augmentum, ac si diceret 'magis ac plus': sed propter metrum non potuit. sic est et in diminutione †ut est.
[300] Anchisae domus satis religiose locis omnibus quamdiu vivit Anchises, ei universa concedit, ut alio loco “et pater Anchises dare fatis vela iubebat” . arboribusque obtecta laus domus. recessit a frequentia se removit, id est separata fuit. et est speciosa translatio, quotiens rei mobilis ad inmobilem, vel e contra transfertur officium.
[301] ingrvit invadit, ut “ingruit Aeneas Italis et proelia miscet” .
[302] excutior somno ut appareat terroris esse, non satietatis: nam clamoribus et sonitu interruptus est, ut non ipse somnum excuteret, sed somnus illum.
[303] arrectis avribus translatio ab animalibus, quae ad omnem sonum erigunt aures.
[304] cum flamma furentibus avstris ubique bene vis aquae et ignis bello comparatur, quia utriusque rei prope unus est effectus.
[305] rapidus quare 'rapidus'? quia montano <flumine>. flumine fluxu, ut “largoque umectat flumine vultum” . torrens fluvius qui aestate siccatur, unde et nomen accepit. cui Graeci per contrarium dedere vocabulum; nam χειμάῤῥοον dixerunt a tempore quo crescit: sicut aequinoctium et ἰσημερία.
[306] boum labores ut alibi “nec tamen haec cum sint hominumque boumque labores” .
[307] trahit silvas hoc speciale fluvii est, supra dicta vero etiam ignis. inscius non ignarus; nam videt: sed qui non valde sit causarum peritus, id est simplex, ἄπειρος.
[308] saxi de vertice pro 'montis'. contra in sexto montem pro saxo posuit, ut “prensantemque uncis manibus capita aspera montis” .
[309] manifesta fides non somnii, ut quidam volunt, sed fraudis Graecorum: nam et hoc sequitur 'Danaumque patescunt insidiae'. quamvis alii hoc ad Laocoontis interitum, alii ad responsa Cassandrae applicent.
[310] iam deiphobi quia ipse post mortem Paridis Helenam duxit uxorem: unde ei Graecos graviter constat esse iratos, de quo in sexto plenius narratur.
[311] proximus ardet ucalegon proximus Deiphobo. rem domus ad personam transtulit. et est τὸ αἴτιον: hoc est causativum; ideo enim ardet, quia proximus est: ut “Mantua vae miserae nimium vicina Cremonae” . proximus ardet ucalegon] bene [ergo] primam Deiphobi domum dicit invasam, apud quem Helena fuerat, secundum Ucalegonem posuit, quem iuxta Homerum in consiliis et amicitia constat Priami fuisse.
[312] sigea duo sunt Troiae promunturia, Rhoeteum et Sigeum, quod dictum est propter Herculis taciturnitatem, qui prohibitus hospitio a Laomedonte simulavit abscessum, et inde contra Troiam per silentium venit, quod dicitur σιγή. freta lata relucent incendii magnitudinem voluit significare, non hoc describere. [ut nobis ostenderet quam lata sint.] 'lata' autem ideo, quia se angustiae Pontici oris illic dilatant, ut Sallustius dixit.
[313] clamorque virum sive qui caedebantur, sive qui caedebant. clangor Graecum est: nam κλαγγὴ dicitur. illud sane sciendum est, quia morem tetigit expugnationis; plerumque enim ad tubam evertuntur civitates, sicut Albam Tullus Hostilius iussit everti.
[314] amens qui nec somniis credidi, nec rebus aspectis. [quamvis quidam sic exponant]. capio non manibus [interim], sed animo; nam in tecto erat; ergo 'capio' placet mihi sumere. nec sat rationis in armis aut quoniam 'amens', ideo nec sat rationis: aut ostendere vult, primam ei cogitationem fuisse de patria, sed subveniendi ei armis nullam fuisse rationem, ardente iam patria; quomodo enim incensam civitatem defenderet.
[315] bello ad bellum. concurrere in arcem quod inde facile possit pugnari hostibus.
[316] furor iraque mentem praecipitant potest quidem specialiter accipi, id est mentem meam furor et ira praecipitarunt; sed melius est generaliter: non mirum est, me arma cepisse sine ratione; furor enim et ira mentem praecipitant.
[317] <pulchrumque mori> succvrrit <in armis> ratio viri fortis; quid enim aliud a bono cive et forti amissae patriae posset inpendi. et 'succurrit' in animum venit.
