[184]
[185] ligurum ductor nam Liguria post Tusciam est, circa Gallos.
[186] cunare quidam duci nomen datum tradunt a Cunaro monte, qui in Piceno est. cupavo o Cupavo: et declinatur 'Cupavo', sicut 'Cicero' 'Cato'.
[189] namque ferunt luctu cycnum phaethontis amati Phaethon Clymenes et Solis filius fuit. qui cum doleret obiectum sibi ab Epapho, rege Aegypti, quod esset non de Sole, sed de adulterio procreatus, duce matre venit ad Solem et poposcit, ut si vere esset eius filius, petenda praestaret. quod cum Sol iurasset per Stygem paludem se esse facturum, petit ille ut eius currus agitaret. Sol post iusiurandum negare non potuit. acceptis itaque curribus Phaethon, cum orbitam solis exisset, et coepisset mundus ardere, a Iove fulminatus in Eridanum cecidit, qui et Padus vocatur. huius interitum flentes sorores, Phaethusa et Lampetusa, deorum miseratione in arbores commutatae sunt, ut hic dicit, in populos, ut in bucolicis, in alnos. fuit etiam quidam Ligus, Cycnus nomine, dulcedine cantus ab Apolline donatus, amator Phaethontis. qui cum eum fleret extinctum, longo luctu in avem sui nominis conversus est. qui postea ab Apolline inter sidera conlocatus est. cuius nunc filium Cupavonem dicit habere cycni pennas in galea ad formae paternae insigne monstrandum. crimen amor vestrum Phaethontem amatum a Cycno aut pie aut turpiter, accipiamus necesse est. si turpiter, talis est sensus: crimen vestrum est, o Cycne et Phaethon, quod sic amastis; hoc vobis tantum potest obici. alii 'vestrum' pro 'tuum' accipiunt, et ad solum Cycnum referunt, ut “vos, o Calliope, precor” . si pie amavit, secundum Asprum 'crimen' erit 'causa', ut alibi “et crimine ab uno disce omnes” , ut sit sensus: o Phaethontiades sorores et o Cycne, causa vestrum, id est vestrae mutationis, amor est, quia sic Phaethontem amastis, ut periretis.
[190] umbramque sororum ambitiose dictum pro 'inter arbores de sororibus factas'. et est unum de his, quae habet Vergilius inimitabilia et sua propria: tale est illud “sinuatque alterna volumina crurum” , item “cum primum sulcos aequant sata” .
[191] musa carmine, cithara, cantilena.
[192] canentem senectam qui canentem senectam mollibus transegit in plumis. canentem senectam pro albo colore neoterice dictum putant.
[193] sidera voce sequentem cum cantu caelum petentem: vel quod est re vera relatus in sidera, sicut videmus in sphaera.
[194] filius deest 'eius'. aequales comitatus classe catervas aut per naves aequaliter habens distributas catervas: aut ipsi duci pares virtute.
[195] centaurum aut nomen navis; aut qui erat in navi pictus.
