[20]
[21] tenedos Tenes quidam infamatus, quod cum noverca concubuisset, hanc insulam vacuam cultoribus tenuit: unde Tenedos dicta est. ideo ergo ait 'notissima fama'. sic Cicero “Tenen ipsum cuius ex nomine Tenedos nominatur” . tenedos insula est contra Ilium, quae ante Leucophrys dicta est; nam Tenes, Cycni filius, infamatus a noverca, quod cum ea voluisset concumbere, cultoribus vacuam tenuit: unde Tenedos dicta est. alii dicunt, quod se propter supra dictam causam ex ipsa insula in mare praecipitaverit. huius soror Hemithea fuisse dicitur.
[22] insula dives opum ut alibi “dives equum” . et hic genetivo iungit, Statius, quod rarum est, et ablativo, ut “satis ostro dives et auro” . priami dum regna m. †qui et ipsa a Graecis est.
[23] sinus reductus litoris secessus. statio statio est ubi ad tempus stant naves, portus ubi hiemant. male fida aut minus fida propter periculum navium, quia statio est, quam plagiam dicunt: aut certe fida Graecis. male hoc est 'in nostram perniciem', ut Lucanus de syrtibus “sic male deseruit” (9.310): et hanc significationem raro invenimus. sane 'male fidus' non infidus, sed minus fidus intellegitur. 'male' enim minutionem habet, non negationem.
[24] deserto vel ab his, qui Troianae partis erant; aut certe ideo 'deserto', ut facilius latere possint. condunt pro abscondunt.
[25] abiisse petiisse 'abisse' dicimus et 'petisse', sed propter metrum epenthesis facta est. mycenas a parte totum, id est Graeciam.
[26] omnis teucria subaudis 'gens'. et absoluta est elocutio. solvit quasi ante aerumnis vincti essent.
[27] panduntur portae signum pacis est, ut Sallustius “apertae portae, repleta arva cultoribus” ; ut 'clausis portis' signum belli est “quae moenia clausis bellum acuant portis” . ivvat ire autem, exire, aut ire longius. dorica castra mala est compositio ab ea syllaba incipere, qua superius finitus est sermo; nam plerumque et cacenphaton facit, ut hoc loco. sane Dorus Neptuni filius fuit, unde Dori originem ducunt.
[28] litusque relictum quod nostrum fuerat.
[29] hic pro illic. et totum hoc ita accipiendum. tendebat tentoria habebat, ut “et latis tendebat in arvis” . saevus achilles propter Hectorem tractum. et talis ubique inducendus est, ut Horatius “iura neget sibi nata” .
[30] classibus hic locus magis ad equites referre debemus, ut “et Ortinae classes” : unde et classica dicuntur. acie hic exercitu. aliter “huc geminas nunc flecte acies” . hic acies legitur et 'acie'. nam potest utrumque.
[31] pars stupet <et mirantvr> figurate, ut “pars in frusta secant” . innuptae quae numquam nubit, nam virgo potest et nubere. donum ἀμφιβολία, non quod ipsa dedit, sed quod ei oblatum est. donum exitiale quantum ad Troianos.
[32] primusque thymoetes ut Euphorion dicit, Priamus ex Arisba filium vatem suscepit. qui cum dixisset quadam die nasci puerum, per quem Troia posset everti, pepererunt simul et Thymoetae uxor et Hecuba, quae Priami legitima erat. sed Priamus Thymoetae filium uxoremque iussit occidi. inde ergo nunc dicit 'sive dolo', quia iustam causam proditionis habere videbatur. alii volunt 'dolo' scilicet Graecorum, quo omnes decepti sunt.
[33] arce locari velut tutamen. et non incassum arcis Troianae prope multis locis mentio fit. in hac enim arce huiusmodi saxum fuisse dicitur, quod ab alio contritum sanguinem emitteret. namque Helenam ad incitandos in se amatores saepe ex hoc saxo lapillum uti fuisse solitam.
[34] sic fata ferebant ut etiam cives contra patriam sentirent.
[35] at capys quidam: non pater Anchisae. et bene nec se, nec patrem huic consilio dicit interfuisse, per quod interitus patriae imminebat. quamquam Aeneas quasi obtrectator Priami non adsit, ut Homerus dicit, Anchises vero propter caecitatem, ut docet Theocritus. alii hunc Capyn adfinem Aeneae tradunt, et ideo ei ab Aenea dari recti consilii principatum. hic est qui Capuam condidit. sed hoc post multa saecula claruit. nam his temporibus, quibus Caesar occidi habuit, Capuae iuvencae aeneae dicitur inscriptum fuisse, isdem temporibus unum de genere conditoris periturum.
[36] pelago pro in pelagus. danaum insidias bene qui suadet ut praecipitetur, non dicit 'donum Minervae', sed 'Danaum insidias' et 'suspecta dona'.
[37] subiectisque vrere flammis 'que' copulativa coniunctio est, 'aut' disiunctiva. quomodo ergo has iunxit, cum non utrumque, sed alterutrum fieri poterat quod suadebatur? poetarum est partem pro parte ponere, ut torvum pro torve, et volventibus pro volubilibus: coniunctionem ergo pro coniunctione posuit, ut “saxum ingens volvunt alii radiisque rotarum” 'que' pro 've' posuit; nam sonantius visum est. antiqua tamen exemplaria 've' habere inveniuntur; 've' enim proprium significatum habet, ut interdum pro vel accipiatur.
[38] terebrare quidam aperire ac rescindere accipiunt, alii terebrare simpliciter accipiunt, quia adiecit temptare. et hinc ostenditur adversa sententia; non enim ab omnibus creduntur insidiae.
[39] incertum instabile, unde est 'studia in contraria'. 'incertum' ergo aut temporale est, aut perpetuum epitheton vulgi. sane 'vulgus' magis masculini generis est, quam neutri, quia in 'us' exeuntia neutra in 'ris' mittunt genetivum, excepto 'pelagus', quod in hoc nomine creavit errorem.
